Vijf onderzoeksgroepen krijgen vandaag samen 174 euro van NWO om grote wetenschappelijke doorbraken te forceren. Het is een investering die wetenschappers rust moet geven, bedacht scheidend onderwijsminister Robbert Dijkgraaf.

Met een nieuw kabinet op komst voelt het een beetje als een afscheidscadeau. Demissionair minister van Onderwijs Robbert Dijkgraaf ontmoet vandaag de vijf groepen onderzoekers die van hem elk 30 tot 40 miljoen euro krijgen voor de komende tien jaar.

De vijf consortia hebben in het verleden vruchtbaar samengewerkt en bewezen tot de wereldtop te behoren, ziet onderzoeksfinancier NWO. En anders kunnen ze met deze ‘Summit Grant’ wetenschappelijke doorbraken forceren waarmee ze het wereldpodium alsnog bereiken. Ze moeten met het geld ook hun eigen opvolgers opleiden.

Levensechte implantaten

De eerste Summit Grants gaan naar onderzoek over het ontstaan van leven (40 miljoen), over de impact van klimaatverandering (30,6 miljoen) en over de fundamentele grenzen van de natuurkunde en de kwantummechanica (35,4 miljoen).

Ook gaat er 37,5 miljoen naar een consortium van medisch-technische onderzoekers die beter willen begrijpen hoe het lichaam zichzelf herstelt. De onderzoekers hopen deze ‘regeneratieve’ processen een handje te kunnen helpen met levensechte, ‘intelligente’ implantaten.

Sociale cohesie

Een andere Summit Grant van 30,6 miljoen gaat naar onderzoek “waarin psychologen, historici, demografen, filosofen en sociologen de krachten bundelen met maatschappelijke organisaties om inzicht te krijgen in hoe verbindingen tussen individuen, groepen en instituties bijdragen aan nieuwe vormen van sociale cohesie”, schrijft onderzoeksfinancierder NWO in een persbericht. Het gaat om een samenwerking tussen de Rijksuniversiteit Groningen, Universiteit Utrecht, Vrije Universiteit, Radboud Universiteit en het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (Nidi).

In de onderzoeksconsortia die geld krijgen, zitten opvallend veel Delftse (tien) en Utrechtse (twaalf) wetenschappers; ook Groningen levert vijf onderzoekers aan. Afwezig zijn de universiteiten van Wageningen, Twente, Rotterdam en de Universiteit van Amsterdam.

Stress

Dijkgraaf is blij met de toekenning. Nederlandse wetenschappers doen het internationaal goed omdat ze veel samenwerken, zegt hij, maar ook ‘doordat er financiering is die net als de wetenschap gericht is op de langere termijn’.

Een van de doelen van Dijkgraaf was rust te brengen in de wereld van onderzoek en onderwijs. Daar hoort financiële rust bij. Het geld dat nu voor het eerst als Summit Grant naar de vijf onderzoeksgroepen gaat, is mede bedoeld om de stress over het aanvragen van onderzoeksgeld te verminderen.

Voor dit doel zette het kabinet in 2022 het fonds Onderzoek en Wetenschap op, met daarin vijf miljard euro voor tien jaar. De nieuwe coalitie wil daar 1,1 miljard op bezuinigen, maakte ze vorige week bekend, naast andere bezuinigingen op het hoger onderwijs en onderzoek. Die plannen doen hem pijn, zei hij in de Tweede Kamer.

Zwaartekracht

Bij de ceremoniële uitreiking van de beurzen zal Dijkgraaf vandaag ook de begunstigden uit het Zwaartekrachtprogramma in het zonnetje zetten. Zeven onderzoeksgroepen kregen in maart samen 160 miljoen voor vijf à tien jaar onderzoek naar verschillende medische aandoeningen, cybersecurity en de afweersystemen van planten.