Rond de aarde zweven honderden levensgevaarlijke oude satellieten en ander ruimteafval in een statenvrij niemandsland. Rechtenstudent Anne Klein Entink (28) schreef er haar scriptie over, wat haar een uitnodiging bij de Europese ruimtevaartorganisatie ESA opleverde.

Rechtenstudente Anne Klein Entink specialiseerde zich met haar scriptie in ruimterecht, een grotendeels onontgonnen terrein op het rechtsgebied.

‘Het is niet ondenkbaar dat gevaarlijke ruimtestukken vaker op aarde terechtkomen’

Waar aarde en zee grotendeels aan landen toebehoren, is de ruimte van de internationale gemeenschap als geheel, zonder territoriale scheiding. Ondertussen zweven er wel levensgevaarlijke oude satellieten en brokstukken in een baan om de aarde.

Spoetnik

Sinds de lancering van de Spoetnik I (de allereerste satelliet) in 1957 zijn het er honderden geweest en deze satellieten blijven daar voor altijd. Dat geldt ook voor rakettrappen of materiaal dat tijdens ruimtemissies verloren is gegaan, legt Klein Entink uit. ‘Alles wat in een baan om de aarde zweeft en geen functie meer heeft, noemen we ruimteafval. Het is zo’n gevaar, dat sommige wetenschappers denken dat de aarde een geïsoleerde planeet kan worden, doordat het te gevaarlijk wordt om door al dat puin heen te komen. Er zou een domino-effect kunnen ontstaan, als twee grote satellieten tegen elkaar botsen, versplinteren en die stukken vervolgens ook weer tegen ander ruimteafval ketsen.’

Inmiddels zweven er 150 miljoen stukken ruimteafval van minimaal 1 millimeter door de ruimte. Een stukje ruimteafval van bijvoorbeeld een centimeter lijkt ongevaarlijk, tot je bedenkt dat ze met een snelheid van 29.000 kilometer per uur om de aarde zweven. Ook is het niet ondenkbaar dat gevaarlijke ruimtestukken vaker op de aarde terechtkomen, zoals in het verleden al is gebeurd. Dat maakt het een urgent probleem, omdat de wereld blijft lanceren.

Koude Oorlog

Toch is het ruimterecht op wetenschappelijk gebied relatief klein en zijn er slechts niet-bindende internationale richtlijnen. Klein Entink: ‘De enige verdragen die bindend zijn, dateren van rond de lancering van de eerste Spoetnik. Het was de tijd van de Koude Oorlog, dus die verdragen zijn er vooral op gericht om ruimteoorlogen tussen staten te voorkomen.’

Volgens Klein Entink worden de afzonderlijke landen bekend met het probleem. De zelfbenoemde ‘nerd’ merkte tijdens de cursus die ze bij de Europese ruimtevaartorganisatie ESA mocht volgen dat het ruimterecht met interesse gevolgd wordt. ‘Je ziet ook dat staten die satellieten richting de ruimte sturen nu proberen dat die satellieten in een hogere baan terechtkomen of dat ze ruimteafval zelfs terug naar de aarde laten komen. Dat moet ook wel, want het probleem is nu nog maar net te behappen.’

Dit artikel verscheen eerder in De Gelderlander