De Eerste Kamer heeft dinsdagmiddag unaniem ingestemd met de terugkeer van de basisbeurs in het hoger onderwijs, acht jaar nadat de vorige basisbeurs is afgeschaft. Een historisch moment. Voor wie het allemaal niet meer op een rijtje heeft: alle ins en outs over de nieuwe studiefinanciering.

Wat is een basisbeurs?

Een maandelijkse lening bij DUO die wordt kwijtgescholden als je binnen tien jaar je diploma behaalt. Het is dus geen cadeautje, je moet er iets voor doen.

Hoe hoog wordt de beurs?

De basisbeurs bedraagt in september 110,30 voor studenten die bij hun ouders wonen. Als ze uit huis zijn, is de beurs 274,90 euro. Voor uitwonende studenten komt daar volgend studiejaar nog 164,30 euro bovenop vanwege de hoge inflatie. Maar die verhoging verdwijnt het jaar erop weer.

Hoelang krijg je hem?

Nieuwe studenten krijgen de beurs voor de ‘nominale’ duur van hun opleiding. Volg je een vierjarige hbo-bachelor, dan krijg je dus vier jaar basisbeurs. Voor een eenjarige master krijg je één jaar beurs, enzovoorts.

En de huidige studenten?

Die hebben al een deel van hun rechten verbruikt, vindt het kabinet. Ze konden lenen en hadden ook een ov-kaart. Heb je al twee jaar gestudeerd, dan krijg je dus twee jaar minder basisbeurs. Er zijn slimmeriken die tussentijds hun studiefinanciering hebben stopgezet, zodat ze straks wat langer van de basisbeurs kunnen profiteren.

Hoe zit het met die compensatie voor ‘pechstudenten’?

Daar is in totaal een miljard euro voor uitgetrokken. Oud-studenten krijgen pas geld als ze hun diploma hebben behaald: 359 euro per jaar onder het leenstelsel, oftewel 1.436 euro na een vierjarige opleiding. De eerste vier cohorten krijgen bovendien een extra tegemoetkoming van zo’n 1.835 euro. Dat zou eigenlijk een voucher voor extra onderwijs zijn.

Wat gebeurt er als je wisselt van opleiding?

Dat komt voor eigen rekening. Als je bijvoorbeeld een jaar rechten studeert en daarna overstapt naar de opleiding economie, dan krijg je geen extra jaar basisbeurs.

Hoelang was de basisbeurs weg?

De basisbeurs werd per september 2015 afgeschaft door het toenmalige kabinet van VVD en PvdA, met steun van D66 en GroenLinks. Hij is dus acht jaar weggeweest. De opbrengst, honderden miljoenen euro’s per jaar, wilde het kabinet investeren in het hoger onderwijs.

Was het leenstelsel alleen maar een achteruitgang voor studenten?

Ter verzachting van de pijn zijn de leenvoorwaarden gunstiger geworden. Oud-studenten mogen hun schulden bij DUO in 35 jaar aflossen in plaats van 15 jaar. Ook ging de aanvullende beurs omhoog.

Verandert daar iets aan?

De maximale aanvullende beurs blijft ongeveer even hoog (416 euro per maand), maar er komen wel meer studenten voor in aanmerking. Ook die moet je trouwens terugbetalen als je geen diploma behaalt. Maar de aflostermijn is nog steeds 35 jaar, met de mogelijkheid van vijf aflossingsvrije jaren.

Merken mbo’ers ook iets van het wetsvoorstel?

Mbo’ers krijgen voortaan dezelfde soepele terugbetaalvoorwaarden als studenten in het hoger onderwijs. Ook kunnen ze dankzij het wetsvoorstel makkelijker de sprong naar het hoger onderwijs wagen. Ze krijgen een jaar lang de tijd om het hbo uit te proberen. Als ze binnen een jaar alsnog afhaken, hoeven ze hun basisbeurs niet terug te betalen. Voor andere eerstejaars is zo’n regeling er ook, maar dan tot 1 februari.

Welke kritiek had de oppositie nog?

Sommige partijen vinden de basisbeurs niet ruimhartig genoeg nu het leven zo duur is geworden. Ook noemen ze de tegemoetkoming voor studenten van het leenstelsel te karig. Maar ze wilden het wetsvoorstel niet tegenhouden.