In DR Congo is het zeer dodelijke ebolavirus overgeslagen naar een miljoenenstad. Het risico op verspreiding is groot, waarschuwt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). De Nijmeegse ‘ebola-arts’ Anna Simon heeft goede hoop dat een epidemie afgewend wordt.

Van de uitbraak zelf staat Anna Simon, internist aan het Radboudumc, niet te kijken. In de Democratische Republiek Congo duiken ieder jaar wel een aantal ebolagevallen op: dat gebeurt dan in kleine dorpen in slecht begaanbare gebieden, waardoor het virus nauwelijks om zich heen kan slaan. Maar deze maand sloeg de infectieziekte van handelsplaatsje Bikoro over naar Mbandaka – een havenstad met 1,2 miljoen inwoners. Tot nu toe vielen er 27 doden.

De laatste grote ebola-uitbraak vond in 2014 plaats in de west-Afrikaanse landen Guinee, Liberia en Sierra-Leone, en kostte aan elfduizend mensen het leven. Simon werkte destijds als arts in een provisorische ebolakliniek. Ze is geen tropenarts, was zelfs niet eerder in Afrika geweest – ze reageerde op een oproep van Artsen zonder Grenzen en kon meteen aan de slag. Haar dagboekaantekeningen bewerkte ze later tot het boek Ebola van dichtbij. 

Preventie 

Ebola is buitengewoon dodelijk, maar niet enorm besmettelijk, zegt Simon: zo is het minder overdraagbaar dan het griepvirus influenza. Om besmet te raken moet iemand direct in contact komen met iemand die het virus heeft. Maatregelen zijn in principe heel eenvoudig: handen wassen, hygiëne bewaren.’ De uitbraak in West-Afrika verliep met name zo desastreus, zegt ze, omdat dat virus al vier maanden om zich heen sloeg voordat men wist dat het om een ebola-uitbraak ging: ‘De meeste ziekteverschijnselen, zoals braken en diarree, zijn vrij aspecifiek.’

Dit keer reageren gezondheidsorganisaties veel alerter. Simon heeft dan ook de goede hoop dat het virus in de kiem gesmoord kan worden. ‘Er is inmiddels een vaccin tegen ebola, zo nieuw dat het nog niet eens officieel als geneesmiddel geregistreerd staat.’ Dat vaccin kwam tijdens vorige uitbraak in de eindfase beschikbaar, en die resultaten stemmen hoopvol. ‘Van de gevaccineerden is niemand ziek geworden.’

Artsen Zonder Grenzen is gestart met de inenting van de eerste ring van mensen die in contact gestaan hebben met iemand met ebola. Van hen is een lijst, al die mensen worden in de gaten gehouden. Dat brengt alsnog moeilijkheden met zich mee: in een dorp als Bikoro, waar iedereen elkaar kent, gaat dat opsporen nog wel – maar snor in miljoenenstad Mbandaka maar eens die ene taxichauffeur op.

Specialist 

In een eerder interview met Vox zei Simon dat ze er geen moment zou twijfelen terug naar Afrika te gaan, mocht er opnieuw een ebola-uitbraak zijn. Daar blijft ze bij. ‘Ik heb inderdaad al contact opgenomen met Artsen Zonder Grenzen. Mocht het nodig zijn, dan ga ik die kant op,’ zegt Simon.

Of het zo ver komt, weet ze nog niet. ‘Op dit moment kan ik daar niets. Er zijn nu mensen nodig die voorlichting geven, besmette personen opsporen, vaccineren en noodziekenhuizen bouwen. In een later stadium, als het de verkeerde kant opgaat, wel, als de noodziekenhuizen specialisten en verpleegkundigen zoeken.

Simon hoopt dat het dit keer vooral bij preventie blijft en dat bestrijding weinig nodig is. ‘De incubatietijd van ebola is meestel één, maar soms drie weken. Dus over drie of vier weken weten we beter welke kant het opgaat.’