Mensen die werkzaam zijn in de anatomische sector hebben dagelijks te maken met lichaamsdonatie ten behoeve van de wetenschap. Sophie Bolt, junioronderzoeker Religiewetenschappen aan de Radboud Universiteit Nijmegen, onderzocht hoe deze mensen naar lichaamsdonatie kijken. Het blijkt dat anatomen zelf liever orgaandonor zijn dan lichaamsdonor. (Publicatie in Clinical Anatomy.)

In Nederland neemt het aantal mensen dat na hun dood hun lichaam ter beschikking wil stellen aan de wetenschap de laatste jaren sterk toe. De lichamen worden gebruikt voor het onderwijs van geneeskundestudenten, maar ook voor postacademisch onderwijs voor specialisten. Sophie Bolt houdt zich als cultureel antropologe binnen het NWO-project Refiguring death rites bezig met deze vorm van alternatieve lijkbezorging en was benieuwd naar de motivatie van anatomen om wel of geen lichaamsdonor te zijn.

Professioneel bezwaar
Sophie Bolt: ‘Lichaamsdonatie heeft andere gevolgen voor de nabestaanden dan orgaandonatie. Bij orgaandonatie krijgen de nabestaanden het lichaam terug, terwijl bij lichaamsdonatie binnen 24 uur afscheid genomen moet worden en het lichaam niet meer terug wordt gegeven.’ Deze sociale overwegingen spelen een grote rol bij de keuze van anatomen om geen lichaamsdonor te worden. ‘Maar anatomen hebben vooral ook een professioneel bezwaar: het is zo’n kleine wereld van mensen die werkzaam zijn in de anatomie, dat ze het hun collega’s niet aan willen doen om bij hen op de snijtafel te liggen.’

Bovengemiddeld gemotiveerd voor orgaandonatie
Opvallend is dat de helft van de anatomen wel bereid is om organen af te staan. Hun bereidheid om orgaandonor te worden is hoger dan dat van de gemiddelde Nederlander. In Nederland zijn ongeveer 16.000 mensen (0.1%) ingeschreven als lichaamsdonor en drie miljoen mensen (18%) als orgaandonor. Het aantal ingeschreven lichaamsdonoren is voldoende om per jaar de vraag naar ongeveer 650 lichaamsdonaties te verwezenlijken. Dit staat in schril contrast met het tekort aan orgaandonaties en de lange wachtlijsten voor orgaantransplantatie. 

Sophie Bolt, Eric Venbrux, Rob Eisinga en Peter O. Gerrits
Anatomist on the Dissecting Table? Dutch Anatomical Professionals’ Views on Body Donation
In: Clinical Anatomy, online publication 11 juli 2011