Ook onder de nieuwe klokkenluidersregeling van de universiteit blijft het mogelijk om anoniem de noodklok te luiden. Wanneer ben je eigenlijk een klokkenluider? En wordt er weleens gebruik gemaakt van die regeling?

De klokkenluidersregeling, waar is die voor?

Voor universiteitsmedewerkers die vermoeden dat er sprake is van een misstand op de universiteit, waarbij het maatschappelijk belang in het geding is. De vraag wanneer dat het geval is, is niet zo gemakkelijk te beantwoorden. Een diefstal van vijf euro door een caissière maakt weinig kans om onder de klokkenluidersregeling te worden behandeld. Maar als iemand op een hoge positie duur materieel steelt, zou dat wel kunnen. Zeker als het niet bij één diefstal blijft.

Waarom was er een nieuwe klokkenluidersregeling nodig?

De oude regeling voldeed nog aan de wettelijke eisen, maar: sommige zaken konden beter of uitgebreider worden geformuleerd, vond het college van bestuur. In de oude regeling stond bijvoorbeeld niet expliciet vermeld dat het maatschappelijk belang in het geding moet zijn.

Wordt er weleens gebruik gemaakt van de klokkenluidersregeling?

In kalenderjaren 2016 en 2017 is één klacht in behandeling genomen onder de klokkenluidersregeling.

In de oude regeling was vastgelegd dat klokkenluiders terecht konden bij het college van bestuur, maar ook bij de vertrouwenspersoon. Bij die laatste kon bovendien anoniem een melding worden gedaan. Het college van bestuur stelde de medezeggenschap onlangs voor die anonieme manier van melden te schrappen. Waarom?

Volgens het college van bestuur zitten er grote nadelen aan het anoniem melden van een misstand. De kans op valse meldingen wordt groter, het is lastiger onderzoek doen als de melder onbekend is, en, volgens het college het grootste nadeel: de melder kan moeilijker beschermd worden.

De medezeggenschap ziet wél het belang van anoniem melden. Op aandringen van de Ondernemingsraad heeft het college van bestuur die mogelijkheid toch weer opnieuw in de regeling opgenomen.

Inderdaad. Stel, je bent een medewerker met een tijdelijk contract en wilt een misstand aankaarten waarbij je leidinggevende betrokken is. De angst dat jouw melding consequenties heeft, bijvoorbeeld voor de verlening van je contract, kan volgens de ondernemingsraad een forse barrière opwerpen om de melding daadwerkelijk te doen.

Er zijn misschien wel tientallen regelingen waar medewerkers gebruik van kunnen maken als zij een klacht willen indienen. De Ondernemingsraad pleit ervoor die allemaal tegen het licht te houden, en te bekijken welke er behouden moeten worden. Waarom?

Volgens voorzitter Bernadette Smelik bestaat het gevaar dat medewerkers door de bomen het bos niet meer zien. Naast de klokkenluidersregeling zijn er onder meer ook regelingen voor ongewenst gedrag, wetenschappelijke integriteit en nevenwerkzaamheden. Daar komen de eigen klachtenloketten van de faculteiten nog bovenop. Volgens Smelik zou het goed zijn eens te kijken welke van die regelingen geschrapt of samengevoegd kunnen worden. Het pleidooi voor het aanstellen van een universitaire ombudsman – een wens van de Ondernemingsraad – zou in deze discussie moeten worden meegenomen.

Hoe denkt het college van bestuur hierover?

Volgens het college is het ‘altijd goed’ om kritisch naar de eigen regelingen te kijken. Maar het bestuur zegt nog niet overtuigd te zijn: ‘het is de vraag of minder regelingen zorgen voor een verbetering’. De genoemde regelingen gaan immers over verschillende onderwerpen, al ziet het college dat er ook raakvlakken zijn. Oftewel: wordt vervolgd in de discussie tussen medezeggenschap en bestuur.

En die ombudsman, komt die er?

De Radboud Universiteit wacht nog even af. Drie universiteiten, waaronder de TU Delft, zijn een pilot gestart met een ombudsman. Na de evaluatie van die pilot – planning: eind 2019 – besluiten de cao-onderhandelaars of het wenselijk is een ombudsman aan te stellen.