Sterrenkundige Stephen Hawking (foto) is een beroemd voorbeeld: de ziekte ALS (Amyotrofische Lateraal Sclerose) legt de spieren lam, terwijl het verstand intact blijft. Op een gegeven moment kan de patiënt niet meer praten. KlikPraat, een App, bedacht door Radboud-onderzoeker Peter Desain, maakt het voor hen mogelijk om toch te kletsen met vrienden, familie en verzorgers.

Vooraf worden dialogen vastgelegd, die op een multiple-choice manier kunnen worden doorlopen. Het kiezen van de zinnen door de mensen met ALS, kan met één schakelaar.
Een voorbeeld: Een vader met ALS wil graag met zijn zoon even napraten over de voetbalwedstrijd Ajax – F.C. Twente. Via de App kiest de vader, die zelf niet meer kan praten door zijn ziekte, de geschreven zin: ‘Wat een slechte wedstrijd zeg!’. De App zorgt ervoor dat deze zin wordt uitgesproken. De zoon reageert weer via KlikPraat en kiest uit ‘Nou dat vind ik niet’, of ‘Ja, vrij waardeloos’, etc. Zo kan er een hele gesproken conversatie toch met enkele klikken plaatsvinden.

Handig
De eerste gebruikerstests wijzen uit dat de doelgroep enthousiast is over de App en hem zeker zal gebruiken als hulpmiddel bij het communiceren in een later stadium van hun ziekte, meldt neuroloog Helenius Schelhaas van het ALS centrum van het UMCN. Ook voor andere patiënten met communicatieproblemen is de App geschikt, zoals mensen die aan de beademing zijn of voor mensen die door afasie problemen hebben met het vinden van woorden en het maken van zinnen.

Toepassing
Praten via het klikken op een scherm – Chat-by-Click – is uitgevonden door prof. Peter Desain van het Donders Institute. Zijn spin-off bedrijf RE-phrase bv gaf Chat-by-click de vorm van een iPad App. De App wordt per taal uitgebracht. De Engelse versie (ClickChat) is deze week toegevoegd in de App Store. Nieuw is de mogelijkheid voor mensen in de omgeving van de patiënt om de App aan te passen: zij kunnen dan onderwerpen, conversaties en uitspraken toevoegen.

Hersensignalen
Uiteindelijk is het de bedoeling om Chat-by-Click via de hersenen aan te sturen via een Brain-Computer Interface, een manier om met hersensignalen rechtstreeks een computer te besturen, zonder dat de patiënt hoeft te praten of te bewegen. Controle over de spieren is dan helemaal niet meer nodig om toch te kunnen communiceren met familie, vrienden en zorgverleners. Hiervoor wordt binnen het Donders Institute onderzoek gedaan binnen het BrainGain project. / Iris Roggema