Bart Kiemeney gaat opnieuw fietsen voor kankeronderzoek
-
Bart Kiemeney (rechts) bij de start van zijn Tour de France in Brussel. Foto: Rein Wieringa.
Twee jaar na zijn Tour de France maakt hoogleraar Epidemiologie Bart Kiemeney opnieuw twee spectaculaire fietstochten om geld in te zamelen voor kankeronderzoek. Op 19 juni wil hij op één dag van Zeeland naar Groningen fietsen, goed voor 420 kilometer. In augustus volgt een lange tocht door het Verenigd Koninkrijk.
Twee jaar geleden voelde Bart Kiemeney zich even een Bekende Nijmegenaar. Met zijn deelname aan de Tour de France, waarin hij één dag vooruit reed op de professionele wielrenners, haalde hij 50.000 euro op voor kankeronderzoek van het Radboud Oncologie Fonds. Heel wat media, waaronder de NOS Avondetappe, het Algemeen Dagblad en Vox, pikten de actie op. Een foto in zijn kantoor in het Radboudumc, al zwoegend op de Col de l’Iséran, herinnert de hoogleraar Epidemiologie aan die prestatie.
En nu stapt Kiemeney opnieuw op de fiets. Aanleiding is een studie naar blaaskanker die hij zelf wil uitvoeren (zie kaderstuk onderaan). ‘Hiervoor hebben we een grote subsidie nodig van KWF Kankerbestrijding’, legt Kiemeney uit in zijn kantoor. ‘Maar we willen alvast beginnen met alles in de steigers te zetten. Daarvoor hebben we zo’n 50.000 euro nodig. Die moet je wel ergens vandaan halen. En veel andere dingen dan fietsen kan ik niet (lacht).’
Helemaal kapot
De fietstochten brengen Kiemeney dit jaar niet naar Frankrijk, maar naar het Verenigd Koninkrijk. Daar fietst hij van 2 tot 18 augustus samen met drie vrienden van Land’s End in het zuidwesten van Engeland naar John o’Groats in het noordoosten van Schotland. Het traject van 1600 kilometer is erg populair onder wielerliefhebbers. De organisator van de fietsreis leerde Kiemeney kennen tijdens zijn deelname aan de Tour.
De hoogleraar, zestig jaar oud, wil het ‘iets rustiger’ aanpakken dan tijdens de Tour. Deze keer geen ritten van 200 kilometer of langer, maar wel 150 à 160 kilometer. In totaal wil hij twaalf dagen over de tocht doen en er is ook een rustdag ingecalculeerd. ‘We hopen af en toe nog wat tijd over te hebben om op een terrasje te gaan zitten.’
‘Als je jezelf overschat, rijd je je helemaal kapot’
Toch valt het parcours in Engeland niet te onderschatten. ‘Er zijn misschien geen Alpen of Pyreneeën, maar het gaat wel de hele dag op en af. De eerste vijf ritten moeten we gemiddeld 2500 hoogtemeters overbruggen, evenveel als in de zware wielerklassieker Luik-Bastenaken-Luik. Als je jezelf overschat, rijd je je daar helemaal kapot.’
Pijn in rug en nek
Voor hij naar Engeland trekt, gaat Kiemeney nog een andere uitdaging aan. Op 19 juni fietst hij van het Zeeuwse Meliskerke naar het Groningse Eemshaven, of omgekeerd. Of de tocht in het uiterste zuidwesten of het uiterste noordoosten van Nederland start, hangt af van de windrichting. Wat wel vaststaat is de afstand: 420 kilometer. ‘We vertrekken om vijf uur ’s ochtends, als het goed is zijn we om elf uur ’s avonds klaar. Met deze extreme fietstocht hopen we extra donateurs te werven.’
Meer nog dan de afstand vreest Kiemeney de verveling die op kan treden bij de extreem lange fietstocht. ‘In het verleden heb ik een paar keer 300 kilometer gefietst, bijvoorbeeld Milaan-San Remo of Parijs-Brussel. Op een gegeven moment gooi je je fiets het liefst bij het oud vuil. Ik weet bijna zeker dat ik pijn in mijn rug en in mijn nek zal krijgen. Veel zal afhangen van het weer. Met zijwind en regen is het anders dan wanneer het zonnetje schijnt. We zien het wel.’
Doneren voor de fietstochten van Bart Kiemeney kan via www.blaaskankerdewerelduit.nl
Blaas kanker de wereld uit
Voor bijna alle kankervormen zijn de overlevingscijfers in de laatste twintig à dertig jaar gestegen. ‘Maar blaaskanker, een ziekte die vooral mannelijke zestigplussers treft en in verhouding ook veel rokers, is daarop een uitzondering’, zegt Bart Kiemeney. Volgens de epidemioloog zou dat kunnen liggen aan de diagnostiek bij de uroloog, die een risico met zich meebrengt.
Blaaskanker wordt meestal ontdekt wanneer mensen bloed gaan plassen. ‘Wanneer dat gebeurt, kijken dokters of in de blaas een tumor zit’, legt Kiemeney uit. Is dat het geval, dan moet vervolgonderzoek uitwijzen of de tumor ook in de spierwand van de blaas aanwezig is. Dat is namelijk bepalend voor de definitieve behandeling.
Bij andere kankers gebeurt dit vervolgonderzoek al lang met een CT- of een MRI-scan, maar bij blaaskanker gebeurt dit al dertig à veertig jaar met een operatie. ‘Ze gaan dan met een buisje de blaas in en pulken de hele tumor uit de blaaswand. Vervolgens wordt onder de microscoop gekeken of de tumor ook in de spierwand zit. Onze hypothese is dat er bij die ingreep potentieel tumorcellen in de bloedbaan terechtkomen, wat het risico op uitzaaiingen in de rest van het lichaam vergroot.’
Waar de overlevingskans voor blaaskankerpatiënten zonder tumor in de spierwand na vijf jaar 90 procent is, geneest slechts één op de twee patiënten van de kankervorm met tumor in de spierwand. ‘En dat ondanks een agressieve behandeling met systemische chemotherapie en het weghalen van de gehele blaas’, zegt Kiemeney. ‘Dat is niet best. Bovendien krijgen de meeste patiënten een stoma waarbij de urine via de buikwand naar buiten komt. Dat is een behoorlijk verlies van levenskwaliteit.’
Met hun studie willen Kiemeney en uroloog Toine van der Heijden onderzoeken of de lage overlevingskans daadwerkelijk te wijten is aan het pulken in de tumor. Bedoeling is om een grote groep blaaskankerpatiënten onder te brengen in twee groepen. De ene groep krijgt de standaard operatie, de andere groep patiënten gaat in de MRI-scanner. ‘We proberen met die MRI heel goed vast te stellen of die tumor in de spier zit of niet. Met een MRI-scan lopen we geen kans dat de tumorcellen in de bloedbaan van de patiënten terechtkomen.’
Voor de uitvoering van de studie rekent de hoogleraar op een subsidie van 7,5 ton van KWF Kankerbestrijding. Daarmee wil hij 360 patiënten onderzoeken. Maar Kiemeney en zijn collega’s willen al eerder starten met een studie onder 40 à 50 patiënten. ‘Van deze patiënten zullen we voor en na de operatie het bloed onderzoeken op tumorcellen. Als we tumorcellen aantreffen bij mensen die er voor de operatie nog geen hadden, dan willen we ook onderzoeken of die cellen de karakteristieken hebben om überhaupt te kunnen uitzaaien.’
Het geld dat nodig is voor de studie naar tumorcellen, zo’n 50.000 euro, wil Kiemeney via de crowdfundingactie ‘Blaas kanker de wereld uit’ van het Radboud Oncologie Fonds bij elkaar halen.
M schreef op 3 juni 2021 om 09:06
Heel erg gaaf. Ik heb alleen maar respect voor Bart Kiemeney. Wat een held!
Jasper Hof schreef op 3 juni 2021 om 14:47
Een top initiatief! Trots dat ik een steentje bij kan dragen :-).