De manier waarop we naar elkaar kijken heeft consequenties. Mooie mensen krijgen meer aandacht en hebben meer kansen in de samenleving. Filosoof Francesca Minerva legt uit wat dit zogeheten 'lookisme' precies inhoudt. Vanavond is ze te gast bij Radboud Reflects.

In onze cultuur worden we constant omringd door beelden van mooie mensen, van film- of sporticonen op het scherm tot mensen die we dagelijks ontmoeten. Omdat we veel aandacht besteden aan uiterlijk, hebben we de neiging om te denken dat wat aantrekkelijk is, ook goed is.

Deze opvattingen over wat aantrekkelijk is en wat niet, leiden echter tot bewuste en onbewuste vooroordelen. Wetenschappelijke studies tonen bijvoorbeeld aan dat mooie mensen meer kans hebben op een baan of een hoger salaris. Mensen die als onaantrekkelijk worden beschouwd, krijgen mogelijk juist minder kansen in de samenleving.

De Italiaanse filosoof en onderzoeker Francesca Minerva (Universiteit van Milaan) noemt deze invloed van uiterlijk zelfs een andere vorm van discriminatie. Donderdag geeft ze bij Radboud Reflects een lezing over dit zogeheten lookisme.

Wat is lookisme?

‘De discriminerende behandeling van mensen die fysiek onaantrekkelijk worden geacht. De westerse standaard van schoonheid – zoals een lichte huid hebben en er jeugdig, dun, gespierd en gezond uitzien – is nogal beperkt. Veel mensen voldoen daar niet aan, en kunnen daarvan negatieve gevolgen ervaren.’

Is schoonheid niet een subjectief begrip?

‘Natuurlijk heeft dit ook deels een subjectieve kant – mensen hebben immers verschillende esthetische voorkeuren. Maar het is verrassend hoe vaak mensen het eens zijn over wie of wat aantrekkelijk is of niet. We weten bijvoorbeeld dat er veel overeenstemming is als het gaat om beroemde iconen, mensen die tamelijk universeel als aantrekkelijk worden beschouwd.’

Opvattingen over schoonheid verschillen per cultuur. Valt dit wel te generaliseren?

‘Hoewel elke cultuur zijn eigen schoonheidsnormen heeft, zijn er bepaalde kenmerken die we allemaal aantrekkelijk vinden, ongeacht onze cultuur, het tijdperk waarin we leven of geografische verschillen. Deze algemene kenmerken hebben te maken met onze evolutie.’

‘Bovendien is de westerse standaard van schoonheid degene waaraan mensen het meest worden blootgesteld. Die is sterk geëxporteerd naar de rest van de wereld om historische en economische redenen, zoals kolonisatie, globalisering, et cetera. Daardoor is ze nu dominant.’

Waarom zou lookisme nu een groter probleem zijn dan voorheen?

‘Door sociale media is het fenomeen tegenwoordig prominenter dan vroeger. Allerlei apps en online platformen versterken onze focus op uiterlijk, vooral op het gebied van relaties. Dat maakt het moeilijk voor mensen die visueel niet aantrekkelijk worden geacht.’

Speelt gender ook een rol?

‘De kwestie van uiterlijk raakt vrouwen meer dan mannen. Mannen zijn geëvolueerd om meer aandacht te besteden aan uiterlijk, terwijl vrouwen eerder naar andere aspecten kijken, zoals sociale status. Natuurlijk zijn er veel uitzonderingen, maar dit zou een biologische verklaring zijn waarom mannen meer geïnteresseerd zijn in uiterlijk dan vrouwen. Maar sociale media hebben onze aandacht over de volle breedte verschoven naar uiterlijk. Daardoor lost de genderdynamiek wat lookisme betreft langzaam op.’

Kunnen we deze vooringenomenheid ongedaan maken?

‘We moeten ons er meer van bewust zijn dat de smalle westerse standaard van schoonheid niet inclusief is. Ik denk dat er verandering op gang komt op dit vlak – we hebben tegenwoordig meer diversiteit in de samenleving – maar het moet nog groter worden. Hopelijk zal dit na verloop van tijd meer gebeuren. Daarnaast is het ook nodig dat er meer onderzoek gedaan wordt over dit vakgebied.’

De Beauty Bias-lezing van Radboud Reflects, in samenwerking met Radboud Diversity, Equity and Inclusion Office, is vanavond om 20.00 uur online.