Kinderen in de leeftijd van acht tot dertien jaar kunnen iets waar een volwassene nog moeite mee heeft: de ander vergeven. Dat maakt dat ze prima in staat zijn langdurige vriendschappen te onderhouden. Psychologe Reine van der Wal was er verbaasd over ‘dat kinderen op deze leeftijd zoiets al doorhebben’.

Niet uitgenodigd op het feestje van je vriendin? Gepest op het schoolplein? Heel pijnlijk voor een kind op de basisschool, zeker als er een vriendje of vriendinnetje bij betrokken is. Psychologe Reine van der Wal vroeg kinderen van elf lagere schoolklassen te denken aan de keer dat ze gekwetst waren in de klas. Ze moesten daarbij aangeven of ze de klasgenoot wel of niet even aardig vonden als daarvoor. Daarnaast moesten de kinderen bedenken hoeveel van de in totaal tien verstrekte lootjes (de prijs was een bioscoopbon) ze wilden geven aan de persoon die hen had gekwetst.

Er waren erbij die nog altijd boos waren. Ze hielden dan ook alle loten voor zichzelf. Maar een groot deel gunde de ander vier lootjes (ze gaven zichzelf er doorgaans wel eentje meer). Vooral als die ander een goede vriend of vriendin was. De kinderen lieten kortom meer vergeving zien naar hun vriendjes en vriendinnetjes dan naar minder bevriende klasgenoten.

Wraak
Of ze de ander wel of niet vergeven, hangt voor een groot deel samen met de mate waarin kinderen hun impulsen kunnen beheersen, ontdekte Van der Wal. ‘Je eerste impuls als je gekwetst wordt, is terugslaan, wraak nemen. Bij vergeving moet je denken aan de lange termijn, in de zin van: het is belangrijk dat deze persoon mijn vriendin blijft. Impulscontrole helpt om dit doel te bereiken.’

Om de mate van impulscontrole bij de kinderen te testen, liet Van der Wal ze de Stroop-taak maken, waarbij je de kleur van een woord op een beeldscherm moet benoemen, wat extra moeilijk is als de kleur niet overeenstemt met de inhoud van het woord. ‘Mensen die hier beter in zijn laten meer impulscontrole zien’, zegt Van der Wal. Kinderen die hun impulsen meer konden onderdrukken, bleken inderdaad beter in staat om vergevingsgezind te reageren naar hun vriendje of vriendinnetje.

Populariteit
De sociale status van een kind speelt ook een rol, vond Van der Wal, vooral bij jongens. Een populaire jongen, met een hoge sociale status in de klas, vergeeft een misstap van zowel een vriendje als een niet-vriendje, terwijl een weinig populaire jongen alleen zijn vriendjes vergeeft. Bij meisjes vond Van der Wal dat verband tussen vergevingsgezindheid en populariteit opvallend genoeg niet.

Inmiddels is Van der Wal aan de Universiteit Utrecht begonnen aan nieuw onderzoek. Het thema is nog altijd ‘vergeving’, maar dan de rol die vergeving speelt op de werkvloer. Dat is wat lastiger te onderzoeken, merkt ze, omdat volwassenen niet erg openhartig zijn over situaties waarin ze zijn gekwetst. ‘Ik vermoed dat volwassen in dit verband eerder sociaal wenselijke antwoorden zullen geven. Kinderen zijn veel eerlijker.’ / Martine Zuidweg

Reine van der Wal promoveert 26 juni om 12.30 uur in de Aula.