OPINIE - Door het leenstelsel, hogere collegegelden en een stijgende rente staat de toegankelijkheid van het onderwijs onder druk, betoogt Sander van der Goes van AKKUraatd. Zijn studentenfractie roept de Radboud Universiteit op om daar iets aan te doen.

Aanstaande vrijdag gaat het Nederlandse onderwijs de straat op om te protesteren tegen de hoge werkdruk en de structurele bezuinigingen op het hoger onderwijs. Ook studenten zijn hier de dupe van. Met de invoering van het leenstelsel wordt het voor studenten steeds moeilijker om hun hoofd boven water te houden.

Daarom vroeg AKKUraatd tijdens de Gezamenlijke Vergadering van 4 februari aan rector Han van Krieken of hij maatregelen wil nemen om de Radboud Universiteit toegankelijk te houden voor alle studenten. De drempel voor toekomstige studenten wordt namelijk alleen maar hoger, terwijl de Nijmeegse universiteit van oudsher de ambitie heeft om een toegankelijke universiteit te zijn.

De rector beantwoordde onze vraag door te zeggen dat hij geen aanwijzingen heeft dat de drempel van de universiteit te hoog is. Ook is hij aan landelijke regels gebonden. AKKUraatd vindt dit te makkelijk.

Signalen

Er zijn verschillende signalen die erop wijzen dat de toegankelijkheid wel in het gedrang is. Een onderzoek van het RIVM dat wordt aangehaald in een artikel in Scienceguide, toont dat het leenstelsel impact heeft op, onder andere, het welzijn van studenten. Vooral zittende studenten voelen daar de nadelige gevolgen van, mogelijk met uitval tot gevolg.

Daarnaast moeten studenten steeds vaker een bijbaantje aannemen om rond te kunnen komen, terwijl ze ook moeten voldoen aan het Bindend Studieadvies. Studenten worden voor een onmogelijke keuze gesteld: of ze krijgen te kampen met enorme financiële consequenties door zich op hun studie te focussen, of ze moeten op zoek naar een andere studie, want wie het BSA niet haalt, valt af.

Ook in latere fases van de studie, als het BSA succesvol is behaald, hebben studenten te maken met moeilijkheden. Ze kunnen maximaal 1.054 euro lenen per maand. De Radboud Universiteit geeft op haar website echter zelf aan dat studeren gemiddeld 1.211 euro kost. Hoe moet dat financiële gat worden overbrugd, als ouders niet willen of kunnen bijspringen? Zelfs wanneer een student maximaal leent, moet hij of zij nog een baantje nemen. In 2018 verscheen een onderzoek van het CBS en de Universiteit van Amsterdam waaruit bleek dat door de afschaffing van de basisbeurs minder jongeren zijn gaan studeren van ouders die in de bijstand leven. AKKUraatd wil dat het college nadenkt over maatregelen die deze problematiek tegengaan.

Beeldvorming

Het tweede deel van het antwoord van de rector ging over de beeldvorming die studenten hebben van lenen. Hij zei dat het belangrijk is dat ‘men weet dat studeren leidt tot studieschuld’. Tegelijkertijd heeft Van Krieken het idee dat de beeldvorming over een studieschuld te negatief is en niet altijd op feiten berust. Van Krieken onderbouwde die stelling door aan te geven dat de beurs voor studenten juist hoger is geworden. AKKUraatd kan niet terugvinden waaraan de rector refereert. Wat wij wel weten, is dat het collegegeld nu negen keer zo hoog is als in 1980.

Ook gaf de rector aan dat het tegenwoordig makkelijker is om een huis te krijgen. AKKUraatd vraagt zich af waar de rector dit op baseert. Wij weten dat het tegendeel waar is. Een hoge studieschuld zorgt namelijk voor een lagere hypotheek bij de bank. Bij een studieschuld van 21.000 euro wordt de maximaal af te sluiten hypotheek verlaagd met 25.000 euro. Ook is de woningmarkt krap: in mei 2018 waren de huizenprijzen gemiddeld hoger dan ooit.

‘Het is tijd om te stoppen met ontkennen en een plan te bedenken’

Tenslotte geeft de rector aan dat de schulden van studenten gemiddeld kleiner zijn geworden en dat ze soms worden kwijtgescholden. Wij zijn verbaasd over deze uitspraak. Volgens een artikel van Follow the Money liep zes jaar geleden 48 procent van de studenten rond met een studieschuld, terwijl dit in 2017 tot 73 procent gestegen was. De nationale studieschuld is sinds 2011 zelfs verdubbeld.

Renteverhoging

Is de kous nu af, na alles wat hierboven geschreven staat? Nee. Er komt ook nog een renteverhoging op studieleningen. Deze verhoging leidt tot een extra schuld van duizenden euro’s bij een gemiddelde studieschuld van 21.000 euro.

Natuurlijk weten wij ook dat de universiteit het leenstelsel niet kan afschaffen. Maar als bestuurder van een emancipatie-universiteit als de Nijmeegse heeft de rector de taak om te zorgen dat deze universiteit toegankelijk blijft voor iedereen. Ook voor studenten uit bijstandsgezinnen en studenten die moéten werken naast hun opleiding. Het is tijd om te stoppen met ontkennen en een plan te bedenken om de universiteit en haar toegankelijkheid overeind te houden.