Voor Elza Zijlstra was het een schok toen ze hoorde van de martelingen die de Oegandese Bobi Wine heeft moeten doorstaan. De promovenda van het Radboudumc is bevriend met de Oegandese oppositieleider en zijn vrouw. Nu voert ze actie: Free Bobi Wine!

Toen Elza Zijlstra (36) jong was, kwam de wereld bij haar thuis. Aziaten, Afrikanen: het gastgezin Zijlstra opende de deuren voor mensen uit alle windstreken. Studenten van de nabijgelegen praktijkschool voor landbouw en veehouderij trokken tijdelijk met hen op.

Zo ook een echtpaar uit Oeganda. De man en vrouw vertelden over hun dochters, Barbara en Brenda, die ongeveer even oud waren als Elza en haar zusje Selma. Zouden Elza en Selma het niet leuk vinden brieven met hen te schrijven?

Zo ontstond er een bijzondere vriendschap – vooral tussen de twaalfjarige Elza en Barbara, zonder dat ze elkaar ooit hadden ontmoet. De twee penvriendinnen schreven elkaar over van alles: school, hobby’s en andere dingen die tieners bezighouden. Maar Barbara schreef ook over iets dat Zijlstra volledig onbekend was: de oorlog, die in het noorden van Oeganda woedde.

Stapel brieven

‘We zijn elkaar een jaar of acht blijven schrijven’, vertelt Zijlstra in haar Nijmeegse appartement. Ze houdt een dikke stapel brieven in haar handen – een deel van de correspondentie. ‘Daarna verloren we contact. Totdat ik in 2012 opeens een vriendschapsverzoek kreeg via Facebook.’ Toen zag Zijlstra dat Barbara getrouwd was met zanger, politicus en een van de meest populaire celebrities van Oeganda: Robert Kyagulanyi Ssentamu, beter bekend als Bobi Wine. In 2014 ontmoet Zijlstra Barbara en Bobi voor het eerst in levende lijve, als de twee naar Amsterdam komen voor een concert van Bobi.

De ster van Bobi Wine rees de afgelopen jaren snel, vooral in Oeganda, maar ook daarbuiten. Voordat hij politicus werd, rapte hij over de enorme werkloosheid en corruptie in het land. Als een van de weinige artiesten stelde hij zich niet op achter het regime van de oude Museveni, die sinds 1987 aan de macht is. In plaats daarvan doordrong hij zijn teksten met kritiek op het dictatoriale regime. Vooral jongeren lopen sinds die tijd met hem weg. Zijn bijnaam is de Ghetto President, verwijzend naar zijn jeugd in de sloppenwijken, en Barbara is zijn ‘First Lady’.

Beschuldigende vinger

Promovenda Zijlstra is de brieven die ze van haar penvriendin kreeg aan het herlezen, vertelt ze, thuis op de bank. De reden waarom ze de stapel er weer bij heeft gepakt is echter behoorlijk dramatisch: er woedt een storm van aandacht rondom de man van haar oude penvriendin, omdat de Oegandese oppositieleider verdacht wordt van hoogverraad.

Op 13 augustus wordt Bobi Wine opgepakt in de noordelijke stad Arua, waar hij op dat moment campagne voert. Hij houdt er onder meer een opzwepende speech. Als later op de dag president Museveni ook zijn opwachting maakt, wordt het konvooi van de president bekogeld met stenen.

De beschuldigende vinger wijst naar Bobi Wine. Hij wordt verantwoordelijk gehouden voor de geweldsuitbarsting. Bobi wordt opgepakt, zijn chauffeur doodgeschoten, en daarna is hij dagenlang vermist. Totdat blijkt dat hij in een militaire cel zit, en dat hij ernstig is mishandeld. Volgens de berichten die Zijlstra via Barbara binnenkrijgt, is Bobi er slecht aan toe en heeft hij onder meer nierschade. De beelden van de strompelende oppositieleider die de rechtszaal verlaat, gaan de wereld over.

Verdrietig

Zijlstra ziet ze ook, en is in schok. ‘Ik heb zeker een week geleefd met de gedachte: what the fuck is hier aan de hand? Ik was echt bang dat hij het niet zou overleven.’ Hoewel de deadline van haar proefschrift nadert, zit ze veel op social media en schrijft ze journalisten aan om aandacht te besteden aan de dramatische situatie rond hun Oegandese vriend. Onlangs ging ze ook naar een demonstratie in Amsterdam. Haar zus Selma, die tijdelijk in Kenia woont en eveneens bezig is met een promotie aan de Radboud Universiteit, ziet ondertussen hoe in het buurland van Oeganda jongeren massaal de straat op gaan.

Afgelopen maandag is daar dan eindelijk weer wat goed nieuws: Bobi wordt op borgtocht vrijgelaten. Zijlstra krijgt een appje van Barbara met dansende poppetjes. Hoop doet leven, maar voor hoe lang? Of Bobi ooit nog de kans krijgt de zittende macht in Oeganda naar de kroon te steken, is ongewis, nu hij een slopend juridisch proces ingaat. Of dat eerlijk zal verlopen? Zijlstra durft er geen uitspraak over te doen.

‘Het zou zo verdrietig zijn als ze hem breken’, zegt Zijlstra. ‘Samen met Barbara en zijn kinderen vormen ze zo’n sterk, mooi gezin. Oeganda verdient een jonge politicus die de jongeren weer hoop geeft.’ Of het land ook echt beter af zou zijn met Bobi Wine aan de macht? Zijlstra hoopt én denkt van wel. ‘Ik geloof in zijn zuivere intenties. En ik ken zijn vrouw goed: met Barbara achter hem, heb ik er vertrouwen in.’