Bij anoniem tentamineren wordt de student weer een nummer. Goed idee of niet?
-
Foto: Dick van Aalst
Wegen vooroordelen van docenten mee in de beoordeling van tentamens? Dat zou goed kunnen. Anoniem tentamineren kan volgens sommigen een oplossing bieden. Hoogleraren Roel Schutgens (voorstander) en Lia Fluit (tegenstander) debatteren er morgen over bij Radboud Reflects.
Roel Schutgens, hoogleraar Algemene rechtswetenschap en vicedecaan onderwijs bij rechten:
‘Een jaar of vijf geleden las ik het fantastische boek Thinking, Fast and Slow van psycholoog Daniel Kahneman, waarin hij beschrijft dat docenten er bij beoordelingen van tentamens last van hebben als zij al een indruk hebben van een student. Ik realiseerde me dat ik diezelfde ervaring heb.’
‘Als je al een indruk hebt opgedaan van een student, bijvoorbeeld tijdens werkgroepen, zou je tijdens beoordelingen bijvoorbeeld kunnen denken: ‘Ach ja, dat was die student. Die was altijd erg goed. Wat gek dat die student nu dit foute antwoord geeft.’ Je zou als docent daardoor de neiging kunnen krijgen om er een extra puntje bij te doen – dat is heel menselijk, maar natuurlijk ook oneigenlijk.’
Bij beoordelingen is het voor docenten dus prettig als studenten een nummer zijn’
‘Ik wil als docent objectief zijn, maar het kost energie om die eerdere ervaringen uit te schakelen bij de beoordeling. Als ik alleen een studentnummer zie, kan ik mij als docent volledig focussen op de kwaliteit van het antwoord: is dat goed of niet? Bij beoordelingen is het voor docenten dus prettig als studenten een nummer zijn.’
‘Na het lezen van Kahneman heb ik binnen mijn sectie ingevoerd dat tentamens voortaan anoniem worden beoordeeld. Onlangs is dat ook ingevoerd voor de hele faculteit. We hebben daar uitstekende ervaringen mee.’
‘Voor tentamens waar het zuiver gaat om de vraag of een antwoord goed is of niet, biedt anoniem beoordelen uitkomst. Bij werkstukken, die onderdeel zijn van onderwijs in kleine groepen, hebben we besloten dat niet te doen – een bewuste keuze. Wij vermoeden dat studenten beter hun best doen als hun naam boven het werk staat. Helemaal omdat er een band is tussen docent en student.’
Lia Fluit, hoogleraar Innovatief en persoonsgericht leren en werken in de gezondheidszorg en aanjager onderzoek bij het Radboud Teaching and Learning Centre
‘Mijn visie op toetsen is onlosmakelijk verbonden met mijn visie op onderwijs. Daarin staat persoonlijke groei centraal. Met docenten die studenten zien als toekomstig collega’s, als personen met wie je de dialoog kunt aangaan. Anoniem tentamineren staat daarmee op gespannen voet. Dat gaat uit van wantrouwen jegens de docent.’
‘We weten uit de wetenschappelijke literatuur dat docenten inderdaad vooroordelen hebben ten opzichte van studenten, maar dat probleem los je niet op met anoniem toetsen. De vooroordelen van docenten – de bias – komen niet alleen naar de oppervlakte bij de toets, maar bij alle onderdelen van het onderwijs. Dat zie je al op de lagere school, waar de betere leerlingen meer worden uitgedaagd en zo steeds slimmer worden.’
Pilot
Op verzoek van de Universitaire Studentenraad loopt dit collegejaar een pilot met anoniem toetsen op de Radboud Universiteit. In het kader van de pilot zijn ongeveer tien cursussen afgesloten met een anonieme toets. De ervaringen die dat oplevert, zowel van studenten als docenten, worden meegenomen in een advies aan het college van bestuur. Die bespreekt het advies in het nieuwe collegejaar met de medezeggenschap.
‘Als een student bij een toets slecht scoort, zou je als docent kunnen proberen te achterhalen waar het fout is gegaan. Wat is er aan de hand? Dat kan natuurlijk niet als de toets anoniem wordt afgenomen. Bovendien vraagt het onderwijs vaak om een andere vorm van toetsing van vaardigheden of kennis; ik vraag me af hoe je bijvoorbeeld een presentatie anoniem zou kunnen beoordelen.’
‘De oplossing ligt in mijn ogen veel meer in het in gesprek gaan met elkaar. Investeer in de bewustwording van docenten over waar hun vooroordelen liggen. Je zou ook kunnen werken met een tweede beoordelaar. En zorg ervoor dat de beoordelingscriteria helder zijn. Als studenten het dan niet eens zijn met de beoordeling, kunnen zij in gesprek gaan met de docent. Dat kost misschien tijd, maar we willen toch ook studenten met een kritische houding afleveren, die de regie durven nemen?’
Het debat van Radboud Reflects over anoniem tentamineren is op dinsdag van 16.00 tot 16.45 uur en (gratis) online te volgen.
Veel vakken schreef op 21 juni 2021 om 15:11
Als “actieve student” kan ik niet alle colleges van van vakken waarin in tentamen doe bijwonen. Veelvuldige afwezigheid zal in desbetreffende gevallen geen positief effect hebben op de beoordeling, terwijl het niets zegt over mijn inzet of beheersing van de stof. Dat is nadelig.
Tegelijkertijd vind ik het een prettig idee dat ik, in de colleges waar ik wel actief aanwezig ben, elke bijeenkomst de gelegenheid heb om aan te tonen dat ik betrokken en geinformeerd ben. Ik kan me zo voorstellen dat dat maakt dat een docent zich comfortabeler voelt bij het cijfer dat hij/zij geeft; omdat er sprake is van een veel breder referentiekader.
Ook lijkt het me niet onredelijk om van studenten een consistente inzet te vragen om naar een mooi “imago” en dus cijfer te werken, in plaats van een kort sprintje aan het einde van een periode. Er zijn heel veel manieren om dat cijfermatig te faciliteren.
Liever Niet schreef op 21 juni 2021 om 17:38
Pilot lijkt niet meteen nodig. Kunnen eerst eens kijken naar tentamens met zowel open vragen als multiple choice vragen en de scores op de twee onderdelen vergelijken. Als universiteitsbreed mensen met een niet-Nederlandse naam ofzo systematisch relatief slechter scoren op open vragen vs. multiple choice vragen heb je sterke aanleiding om dieper te graven.
Marcel schreef op 22 juni 2021 om 09:55
Ik neem tentamens al jaren anoniem af, juist omdat ik niet op mijn eigen vooroordelen wil afgaan, bv. op basis van gender, of hoe sympathiek ik iemand vind (met name bij twijfelgevallen over hoeveel punten je aan een bepaald antwoord toekent). Veel van de tegenwerpingen van Lia Fluit begrijp ik niet:
1. Je moet het als bestuur niet opleggen als wantrouwen naar docenten maar je moet je als docent zélf bewust zijn van je eigen beperkingen. Investeren in bewustwording is niet genoeg.
2. Dat vooroordelen in alle delen van het onderwijs voorkomen, is juist reden om dit bij onderdelen waar het anoniem kán te proberen tegen te gaan.
3. En uiteraard kan dit dus alleen bij tentamens. Papers en dergelijke blijven ook een heel belangrijk onderdeel van toetsing, en die schrijf je niet anoniem (deels omdat je je eigen persoonlijkheid erin legt, deels omdat je als docent vaak eerdere drafts van feedback voorziet).
4. Als iemand slecht scoort, kun je nog steeds nagaan wat er aan de hand is, want bij het invoeren van de cijfers in Osiris zie je alsnog welke namen er achter de studentnummers schuilgaan (en die cijfers moet je dan natuurlijk niet alsnog gaan aanpassen).
5. Werken met een tweede beoordelaar kost erg veel tijd, die er niet is: docenten besteden al veel meer tijd aan onderwijs dan het aantal uren dat ze ervoor krijgen. Beperk tweede lezers tot scripties.