De Nederlandse bisschoppen hechten eraan zelf alle leden van het stichtingsbestuur te benoemen die leven ‘volgens de normen en waarden van de Katholieke Kerk’. Nu ze dat recht niet meer hebben, zit er volgens hen niets anders op dan de universiteit het predicaat ‘katholiek’ te ontnemen.

De bisschoppen betreuren dat zij de katholiciteit van de universiteit hebben ontnomen. Deze week maakten ze bekend dat ze na 97 jaar het predicaat ‘katholiek’ intrekken. De Radboud Universiteit werd in 1923 opgericht onder de naam Katholieke Universiteit Nijmegen.

Het is voor het eerst dat de bisschoppen zelf openbaar reageren op de breuk, die op 15 november van kracht wordt. Woordvoerder Anna Kruse beantwoordt vragen van Vox per e-mail. Ze schrijft dat de bisschoppen wel ‘de contacten met de katholieke instituten, medewerkers en katholieke studenten van de Radboud Universiteit willen bestendigen.’

Vanwaar het besluit om het predicaat ‘katholiek’ af te nemen van de Radboud Universiteit en het Radboudumc?

‘In de loop der jaren hebben de bisschoppen en de SKU ((Stichting Katholieke Universiteit, red.) een lang proces met elkaar doorlopen. Er is regelmatig gesproken over ethische kwesties en over het voldoen door de universiteit aan Ex Corde Ecclesiae, een Apostolische Constitutie uit 1990 van Paus Johannes Paulus II over katholieke universiteiten, juist ook in hun dienst aan de samenleving als geheel.’

‘Ook heeft veel discussie plaatsgevonden over kandidaten voor het bestuur van SKU. Er zijn discussies geweest over criteria voor de benoembaarheid van bestuurders en we hebben als bisschoppen en SKU samen een Commissie van Goede Diensten ingesteld om de problemen in kaart te brengen en met een minnelijke oplossing te komen in het dispuut over de benoeming van nieuwe bestuurders.’

‘De gang van SKU naar de Ondernemingskamer heeft uiteindelijk geleid tot een uitspraak die de juridische werkelijkheid zeer heeft gewijzigd. De Ondernemingskamer heeft bevoegdheden van de bisschoppen en daarmee hun mogelijkheid van beïnvloeding van het beleid van SKU zeer beperkt.’

‘Door de uitspraak van de Ondernemingskamer is een nieuwe juridische werkelijkheid ontstaan’

‘Na de uitspraak heeft overleg tussen de bisschoppen en het bestuur van SKU plaatsgevonden en we hebben beide – ook in het licht van de jarenlange gesprekken – geconstateerd dat onze visies op de katholiciteit van SKU fundamenteel verschillen en dat niet verwacht kan worden dat deze in de toekomst weer bij elkaar komen. In dit gedeelde perspectief kwam de Bisschoppenconferentie tot het besluit om het predicaat katholiek in te trekken.’

De afgelopen tientallen jaren was er wel vaker onenigheid over de katholieke invulling van de universiteit en het Radboudumc. Waarom trekken de bisschoppen er nu de stekker uit? Wat gaf de doorslag?

‘Door de uitspraak van de Ondernemingskamer is een nieuwe juridische werkelijkheid ontstaan. Sinds de uitspraak heeft de Bisschoppenconferentie niet meer de mogelijkheid om de katholiciteit van de SKU via benoeming van bestuurders te beïnvloeden.’

Was er geen andere oplossing mogelijk?

‘De bisschoppen denken van niet. Het bestuur van SKU heeft na de uitspraak van de Ondernemingskamer aangegeven voortvarend stappen te willen zetten om de nieuwe juridische inrichting zo spoedig mogelijk te in te voeren.’ (Hiermee wordt gedoeld op de ontvlechting van Radboudumc en Radboud Universiteit. Per 1 januari vallen ze niet langer onder één raad van toezicht. Er komen twee raden, waarvan per raad nog slechts één lid wordt benoemd door de bisschoppen. Daar zijn de bisschoppen niet mee akkoord, red.).

Waarom zitten jullie niet op één lijn met de Stichting Katholieke Universiteit wat betreft de invulling van het begrip katholiciteit? Kunt u daar een paar concrete voorbeelden van geven?

‘De bisschoppen verwachten van een bestuurder van een katholieke instelling dat hij of zij zelf een actief geloof belijdt en leeft volgens de normen en waarden van de Katholieke Kerk. Alleen op die manier kan een bestuurder van SKU naar de mening van de bisschoppen inhoud geven aan de – ook in de statuten van SKU neergelegde – opdracht om de katholieke identiteit van de universiteit te bewaken en te bevorderen. Het gaat hierbij ook om het onderstrepen van en handelen volgens ethische waarden zoals de beschermwaardigheid van het menselijk leven.’

Zijn de bisschoppen teleurgesteld in het Stichtingsbestuur?

‘Teleurstelling is niet het goede woord. De Bisschoppenconferentie had graag gezien dat problemen rond de benoemingen van bestuurders met de inzet van de Commissie van Goede Diensten waren opgelost. Er zijn na het uitkomen van het advies van de Commissie van Goede Diensten overigens ook twee nieuwe bestuurders door de Bisschoppenconferentie benoemd. De BC zelf betreurt het zeer – net als het Stichtingsbestuur – dat ze nu deze stap heeft moeten zetten jegens de universiteit die de bisschoppen zelf hebben opgericht.’

Blijven jullie in de toekomst in gesprek met de Radboud Universiteit?

‘Ja. De bisschoppen hechten aan een zorgvuldige afhechting van hun beslissing, in zorgvuldigheid ook ten aanzien van betrokkenen uit het verleden en het heden. Er is in gezamenlijkheid met het stichtingsbestuur afgesproken om de komende tijd samen de afhechtingspunten in beeld te brengen. Hierbij zal worden bekeken op welke wijze de contacten van de bisschoppen met onder andere de instituten en het studentenpastoraat bestendigd kunnen worden.’

‘De bisschoppen blijven in gesprek met de Radboud Universiteit’

Kan de universiteit op één of andere manier nog katholiek blijven in de toekomst, zonder het predicaat katholiek?

‘Het predicaat katholiek kan door de Rooms-Katholieke Kerk gegeven worden aan instellingen die erkennen hun taak uit te oefenen in overeenstemming met de leer van de Rooms-Katholieke Kerk en geïnspireerd vanuit de katholieke gemeenschap. In deze zin is de universiteit dus niet langer katholiek.’

‘Het is er de bisschoppen echter veel aan gelegen om de contacten met de instituten, met katholieke medewerkers en katholieke studenten te bestendigen. Samen met het SKU zal bekeken worden op welke wijze dit kan.’