Vandaag publiceert het Centrum voor Parlementaire Geschiedenis de eerste van een wekelijkse serie blogs in aanloop naar de verkiezingen voor de Tweede Kamer. Met als leidende vragen: hoe werden nieuwe kiezers naar de stembus gelokt, en wat vonden die kiezers zelf van die eerste ervaring?

CPG-onderzoeker Alexander van Kessel opent vandaag de reeks van negen woensdagse blogs met een verhaal over de half miljoen mannen die precies honderd jaar geleden voor de eerste keer hun stem mochten uitbrengen. Het kiesrecht voor vrouwen volgde twee jaar later. Van Kessel legt uit dat het nieuwe stelsel van evenredige vertegenwoordiging gepaard ging met een nogal ingewikkeld stembiljet. ‘Daarom gaven de politieke partijen de eigen achterban via de kranten instructies hoe te stemmen. Elke stem telde voortaan, dat was onder het oude districtenstelsel niet het geval.’

De hele reeks gaat over de ‘eerste keer’, met als afsluitende bijdrage op verkiezingsdag 15 maart een blog over de ongeveer één miljoen jongeren die dit jaar voor het eerst mogen stemmen voor de Tweede Kamer. Een grote groep, dankzij de lange zittingsduur van het huidige kabinet: de laatste verkiezingen waren in september 2012. ‘Omdat verkiezingen voor de Tweede Kamer altijd in het voorjaar zijn en het nu zittende kabinet in het najaar aantrad, pakt die termijn nu extra lang uit’, legt Van Kessel uit.

Eerste stembusgang 
Een bijzondere aflevering is die over de eerste stembusgang van de oudste nog levende Nederlandse oud-parlementariër, de bijna 106-jarige Johan van Hulst. Hij mocht in 1937 voor het eerst naar de stembus en was later tientallen jaren senator voor de CHU, een van de voorlopers van het CDA. ‘Het zal denk ik geen verrassing zijn op welke partij hij toen heeft gestemd’, aldus Van Kessel.

Een andere categorie kiezers die in de reeks voorbijkomt zijn de nieuwe Nederlanders, ettelijke tienduizenden sinds de laatste verkiezingen. Ook een van hen krijgt de vragen voorgelegd die leidend zijn in de reeks: hoe krijg je nieuwe keizers naar de stembus, en hoe ervaren de mensen zelf hun eerste stembusgang?

Lees hier de eerste blog in de reeks. De serie wordt ook gedeeld op de site van de Kiesraad en van het Montesquieu Instituut. De reeks is een samenwerking tussen het CPG en de afdeling Politieke geschiedenis van de letterenfaculteit. Ook twee leden van de Kiesraad nemen een aflevering voor hun rekening.