De Vietnamoorlog kostte het leven aan miljoenen mensen. Zo’n 650.000 van hen zijn nooit geïdentificeerd. De Nijmeegse DNA-identificatiesoftware Bonaparte gaat helpen om een deel van die groep een naam te geven.

Bonaparte mag gerust een succes genoemd worden. Met het softwareprogramma is het mogelijk om razendsnel DNA van slachtoffers van rampen te koppelen aan familieleden. Op die manier werden in het verleden bijvoorbeeld slachtoffers geïdentificeerd van de vliegtuigramp bij Tripoli in 2010 en de MH17-ramp uit 2014. Maar het programma kan ook slachtoffers uit een ver verleden identificeren, zoals bij twee slachtoffers van de Watersnoodramp van 1953 is gebeurd.

Het Nijmeegse SMART Research, een commerciële spin-off van de Radboud Universiteit, is ontwikkelaar van de Bonaparte-software en kan opnieuw aan de slag met onbekende slachtoffers uit een ver verleden, namelijk die van de Vietnamoorlog. Deze oorlog woedde tussen 1955 en 1975 en daarbij vielen naar schatting tussen de anderhalf en vier miljoen doden, van wie 650.000 slachtoffers nooit zijn geïdentificeerd.

‘Als het lukt om 80.000 slachtoffers te identificeren is het project een succes’, vertelt fysicus Willem Burgers, die de software Bonaparte schreef. Maar hoe meer hoe beter. ‘Het in kaart brengen van familierelaties is erg belangrijk in Vietnam’, weet Burgers, ‘voorouders worden daar echt vereerd.’

Grootste project ooit
Burgers en zijn collega’s worden ingeschakeld via een Vietnamese tussenpartij, die een ‘package deal’ heeft gesloten met de Vietnamese overheid. ‘Wij worden door het Vietnamese bedrijf ingeschakeld voor de identificatiesoftware, terwijl andere organisaties weer worden ingeschakeld voor het geven van trainingen over het vergaren van DNA en anderen voor het leveren van de hardware.’

De opdracht is dan ook geen gemakkelijke. ‘Dit is het grootste identificatieproject ooit dat uitgevoerd wordt met DNA-technieken’, zegt Burgers. De lichamen liggen bovendien al een halve eeuw in massagraven in het warme, vochtige Vietnam. ‘Dat is niet bevorderlijk voor het behoud van DNA-materiaal. Maar het is natuurlijk wel fantastisch dat wij onze bijdrage kunnen leveren aan dit project.’

Familie
Voor het identificeren van slachtoffers met de Bonaparte-software is het noodzakelijk dat familieleden van de slachtoffers DNA-materiaal afstaan. ‘Het is natuurlijk de vraag hoeveel familieleden er van deze slachtoffers zijn. Als die er al zijn, zullen het waarschijnlijk kleinkinderen zijn.’ Dat het geen directe familieleden zijn, zoals kinderen of broers of zussen, maakt het identificatieproces moeilijker, maar niet onmogelijk.

Burgers hoeft overigens niet zelf naar Vietnam voor de identificatie. De Vietnamezen komen naar hem toe.‘Zij kopen het recht om onze software te gebruiken’, zegt Burgers. ‘En ze komen bij ons langs voor een training. Zodat ze weten hoe ze moeten omgaan met ons programma.’ / Mathijs Noij