Nico Karssemeijer, hoogleraar van het Radboudumc, maakt software waarmee borstkanker kan worden opgespoord.

Iedere vrouw boven de vijftig krijgt om het jaar een oproep om mee te doen aan het bevolkingsonderzoek naar borstkanker. Dat betekent dat er in Nederland jaarlijks van een miljoen vrouwen mammogrammen, röntgenfoto’s van hun borsten, worden gemaakt. Die foto’s worden door twee radiologen beoordeeld: zijn er verdachte vlekjes en moeten die verder onderzocht worden?

Het is mensenwerk en dat gaat wel eens mis. ‘2 procent van de onderzochte vrouwen wordt doorverwezen voor verder onderzoek en van hen heeft een op de drie borstkanker’, zegt Nico Karssemeijer van het Radboudumc. Andersom gebeurt het ook dat er vlekjes niet worden herkend of verkeerd beoordeeld. ‘De radiologen vinden nu 70 procent van de tumoren of verkalkingen die duiden op een voorstadium daarvan.’

Als het aan de Nijmeegse hoogleraar ligt, verandert dat binnen nu en vijf jaar drastisch. Hij heeft met zijn bedrijf ScreenPoint het computerprogramma Transpara ontwikkeld, dat mammogrammen kan ‘lezen’.

Nu al even goed
‘De computer is nu al even goed als een beginnende radioloog’, zegt Karssemeijer. ‘Maar we zijn nog niet klaar.’ Karssemeijer voorspelt dat Transpara over vijf jaar het ervaren oog en beoordelingsvermogen van een radioloog overtreft. Om dat voor elkaar te krijgen, heeft ScreenPoint 2 miljoen euro gekregen van Topfonds Gelderland en particuliere inversteerders.

‘De computer is nu al even goed als een beginnende radioloog’

Transpara kan de röntgenfoto’s zo goed beoordelen omdat er honderdduizenden mammogrammen uit ziekenhuizen, het Nederlandse bevolkingsonderzoek, maar ook uit Engeland in de computer zitten. ‘We hebben die mammogrammen in miljoenen kleinere plaatjes geknipt. Het zijn voorbeelden van borstkanker en normaal weefsel. De computer vergelijkt die met de nieuwe mammogrammen.’

In de Verenigde Staten worden al computers gebruikt die op mammogrammen verkalkingen in de borst herkennen, maar die computers zijn niet zo nauwkeurig, weet Karssemeijer. Bovendien kunnen ze niet bepalen of de vlekjes verder onderzocht moeten worden. Transpara ‘ziet’ zowel tumoren als de minder opvallende verkalkingen en kan beoordelen of de vlekjes vermoedelijk op een tumor duiden.

25 per dag
Karssemeijers computerprogramma wordt sinds twee maanden gebruikt in het Radboudumc bij vrouwen onder de 50 die buiten het bevolkingsonderzoek om met signalen van borstkanker binnenkomen. Dat zijn er zo’n 25 per dag. De computer kan ook worden ingezet bij de grote bevolkingsonderzoeken, denkt de hoogleraar. Niet alleen in Nederland, maar wereldwijd. Dan gaat het over 70 miljoen preventieve onderzoeken per jaar.

Het is bovendien een uitkomst voor landen als China en India. In die landen worden nu nog geen bevolkingsonderzoeken naar borstkanker gedaan. ‘Maar omdat de welvaart daar toeneemt, zal er ook meer borstkanker gaan voorkomen. Dat hangt met elkaar samen.’

Ook dichter bij huis biedt de computer oplossingen. ‘In Zweden is een tekort aan radiologen en willen ze dit systeem gaan testen.’ / Dit artikel verscheen vandaag in De Gelderlander