Valério Ribeiro (32), geboren in Mozambique, vertrekt in september naar Botswana om daar de allereerste onderzoeksgroep sterrenkunde op te zetten.

Hij had een gebroken neus toen hij de maan voor het eerst van dichtbij zag. Door een onhandig ongeluk kwam hij  thuis te zitten en een vriend van de familie bracht hem daarom een zelfgemaakte telescoop, zodat hij iets te doen had. Op het platteland van Mozambique was het ’s avonds aardedonker. De kleine Valério Ribeiro ontdekte de sterrenhemel en raakte betoverd.

Nu wil hij andere Afrikaanse kinderen ook de kans geven zich te laten betoveren. In september vertrekt de astronoom naar Botswana om daar aan de universiteit een onderzoeksgroep sterrenkunde op te zetten.

Nooit geweest
‘Er is nog helemaal niks’, vertelt hij. ‘We beginnen met een inventarisatie: welke instrumenten hebben we nodig?’ Zijn twee collega’s met wie hij de groep van de grond zal tillen, kent hij nog niet. En waar hij terechtkomt? Geen idee. ‘Ik ben er nog nooit geweest.’

Ofwel: Ribeiro (32) stort zich in het avontuur. Hij reageerde op een veelbelovende advertentie waar Afrikaanse sterrenkundigen hem op wezen en hij werd aangenomen. In mei gaat hij voor het eerst kijken op de Botswana International University of Science and Technology in Palapye, een universiteit die pas sinds 2012 bestaat.

‘De universiteit en het dorp groeien hard’, vertelt hij. ‘Er is veel steun van de overheid. Botswana teerde lange tijd op de diamantindustrie, maar investeert nu ook in nieuwe economieën.’ De kenniseconomie is er daar één van. Botswana heeft twee universiteiten.

Ribeiro kwam in 2014 als postdoc naar Nijmegen op uitnodiging van het Radboud Excellence Initiative. Daarvóór studeerde hij in Liverpool, werkte hij in Zuid-Afrika en gaf hij les in zijn moederland. In Mozambique is hij de hoogst gekwalificeerde sterrenkundige van het land.

Tegen Vox zei hij eerder al dat hij op een dag terug wilde naar Afrika. Mozambique zou prachtig zijn, maar Botswana is een stuk stabieler en dus veiliger, vertelt hij nu. ‘Ik wil Afrika op de wetenschappelijke kaart zetten. In elk geval op het gebied van astronomie.’

Geld verdienen
Ja, hij is een idealist. Ribeiro wil het verschil maken. Daarom wil hij in Botswana meer doen dan een curriculum ontwikkelen en onderzoeken opzetten. Zijn idee is lokale ondernemers te betrekken bij de afdeling sterrenkunde. ‘Het zou mooi zijn als ze hun deuren open zetten voor sterrenkijk-avonden of een Science Café. Op die manier kunnen ze geld verdienen aan de nieuwe mensen, al was het maar door drankjes te verkopen.’

De astronomen moeten zichtbaar zijn, binnen en buiten de campus. Nieuwsgierige kinderen moeten op het idee worden gebracht ook te gaan studeren. ‘Ik wil ze meegeven dat ze hun horizon kunnen verbreden.’ Het onderwijs in Botswana is goed, zegt Ribeiro. Voor wat betreft zijn nieuwe afdeling, blijft hij in contact met collega-sterrenkundigen in Nederland en in Zuid-Afrika. Beide landen werken samen aan de prestigieuze MeerLICHT en MeerKAT-telescopen. Wie weet wat de toekomst in Botswana brengt. / Annemarie Haverkamp