Dat mensen met ADHD over het algemeen kleinere hersenen hebben dan gemiddeld, is al langer bekend. Nieuw is de vinding dat ook bij de broers en zussen van ADHD’ers, die zelf géén ADHD hebben, het hersenvolume iets kleiner is. Dat schrijven onderzoekers van het Radboudumc in het tijdschrift JAMA Psychiatry.

Niet eerder onderzochten artsen de hersenscans van zo’n grote groep ADHD’ers, ruim driehonderd. Die scans vergeleken ze met de hersenscans van ruim 150 broers en zussen van ADHD’ers die zelf geen ADHD hebben. Ze legden die gegevens naast scans van een controlegroep bestaande uit tweehonderd mensen zonder ADHD, die ook geen ADHD in de familie hebben.

Vergeleken met de controlegroep hebben mensen met ADHD hersenen die gemiddeld ruim 2 procent kleiner zijn. Dit verschil zagen de onderzoekers niet alleen bij kinderen, maar ook bij volwassenen. De gemiddelde leeftijd van de deelnemers was zeventien jaar.

Kwetsbaar
Eerder Amerikaans onderzoek wees al uit dat ADHD’ers kleinere hersenen hebben, maar dat dat ook geldt voor broers en zussen zonder ADHD was nog niet bekend. ‘In feite wijzen onze resultaten uit dat er gebieden in de hersenen zijn die sommige families kwetsbaar maakt voor ADHD’, zegt onderzoekster Corina Greven van de afdeling Cognitive Neuroscience.

Dankzij de deelname van zo’n grote groep mensen met ADHD is duidelijk geworden dat één hersengebied, de basala ganglia, een heel belangrijke rol speelt bij de ontwikkeling van ADHD. ‘Deze vinding geeft ons de mogelijkheid om ons te focussen en wellicht zo sneller te kunnen achterhalen wat de mogelijke oorzaken van ADHD zouden kunnen zijn.’

Maar: wat zegt een kleiner brein over de cognitieve vermogens van ADHD’ers? Onderzoeksbegeleider en psychiater Jan Buitelaar wijst erop dat kinderen met ADHD gemiddeld een iets lager IQ hebben. ‘Je kunt je inderdaad afvragen hoe dat komt. Kunnen we dat terug herleiden tot verschillen in de hersenen?’

Buitelaar hoopt daar de komende tijd nog achter te komen. ‘We hebben bergen gegevens en zijn nog lang niet klaar met analyseren. We hebben de proefpersonen ook taken laten doen in de scanner. We kunnen dus wel kijken of de prestaties in die taken samenhangen met het hersenvolume.’

Greven wijst erop dat de onderzoeksresultaten gaan over gemiddelden van grote groepen mensen. ‘Een MRI-scan waarmee we het hersenvolume bepalen is dus niet te gebruiken om te bepalen of iemand ADHD heeft.’/ Martine Zuidweg