Na de zomer gingen aan de Radboud Universiteit zes nieuwe Engelstalige bachelors van start. Wat vinden de studenten? En is het (gevreesde) niveau van de docenten goed genoeg? In de nieuwe Vox - vandaag in de bakken - een verslag.

Het geroezemoes vooraf bij het college klinkt nog gewoon in het Nederlands, met hier en daar een gesprekje in het Duits of Engels. Maar om kwart voor twee precies gaat de knop om. In een ruim gevulde collegezaal onderin het Huygensgebouw geeft hoogleraar Allesandra Cambi de eerstejaarsstudenten chemistry twee uur lang college. In het Engels. ‘Little guys’, noemt Cambi de cellen die ze aanwijst met een stok. ‘If you look closely, this little guy is going in a very special direction’, zegt ze als ze op het beamerscherm met een lampje een cel in het lichaam volgt. Ook al is meer dan driekwart van de studenten Nederlands, ze houden zich aan de voertaal. Op een grapje over de kapotte microfoon na dan.

De Radboud Universiteit ging in september van start met nieuwe Engelstalige bachelors. Hoewel de studies ‘pilots’ heten, lijken ze wel degelijk blijvertjes. De universiteit wil op de lange termijn ‘volledig tweetalig’ worden. Nijmegen is zeker niet de eerste. De Universiteit van Amsterdam geeft bijvoorbeeld bijna alle bachelors (ook) in het Engels. De Universiteit Twente en de Technische Universiteit Eindhoven willen in de toekomst alleen nog maar Engelstalig onderwijs aanbieden.

Het Nijmeegse aanbod van acht Engelse bachelorstudies lijkt daar niets bij. Toch veroorzaakten ze de nodige commotie. Zo waren er zorgen over het taalniveau van docenten (is dat hoog genoeg?) en over de verschraling van het onderwijs als dat niet in de moerstaal wordt aangeboden. Vox neemt de proef op de som en schuift aan bij Engelstalige colleges van Arts and culture, Psychology en Molecular life sciences.

Wennen
Psychology-student Mauritz Kleyn zegt blij te zijn met het nieuwe aanbod. Hij koos bewust voor de Engelse track, omdat hij een Engelstalige researchmaster op het oog heeft. ‘Nu al met het Engels beginnen lijkt me logisch. Dan kan ik er alvast aan wennen. Het zou lullig zijn als je onderzoeksverslagen later nog steeds vol taalfouten staan.’ De docenten kan hij prima volgen. ‘Bijna alle colleges zijn goed. Je kunt echt merken dat de universiteit er aandacht aan heeft besteed.’
Student Valerie van Hazendonk (Arts and culture) vraagt zich af waarom niet meer cultuurwetenschappers voor de Engelse track hebben gekozen. ‘Op deze manier leer je gewoon meer. In het Engels studeren is misschien wat intensiever, maar uiteindelijk kan je er meer kanten mee op.’
Maar buitenlandse studenten hebben soms moeite met de colleges. Chen Chen uit China is over het algemeen positief over het onderwijs dat ze krijgt, maar zegt zich te storen aan een paar docenten bij Arts and culture. ‘Die hebben duidelijk minder ervaring met de taal en struikelen tijdens colleges over hun woorden. Dat haalt je steeds uit het verhaal. Zeker bij langere colleges krijg je daardoor niet alles mee.’ Daarnaast vindt ze de inhoud bij Arts and culture soms net wat te Nederlands. Voorbeelden waarvan ze de context niet kent, verplichte boeken die de UB alleen in het Nederlands heeft of een film zonder Engelse ondertiteling: typische kinderziektes, en waarschijnlijk onvermijdelijk bij elke opleiding die pas ‘vertaald’ is, maar Chen hoopt wel dat er iets aan gedaan wordt.

‘Ik durf in het Engels geen vragen te stellen’’

Ook de Engelse track van psychologie kampt met zo’n kinderziekte. Bij het vak Psychology in action, waar psychologen uit de praktijk hun onderzoek komen presenteren, is het niveau volgens studenten duidelijk lager. Sommigen hebben duidelijk geen cursus van Radboud in’to Languages gevolgd om het vereiste C2-niveau te bereiken. Dat kun je misschien niet verwachten van een docent die maar één keer langskomt, maar intussen storen Nederlandse en internationale studenten zich er wél aan.

Hoe is het eigenlijk met het Engels van de studenten gesteld? Het gros geeft aan het niveau prima aan te kunnen (‘Geen probleem’, ‘Ik blijf zo beter wakker’) en heeft natuurlijk ook bewust voor de Engelstalige track gekozen. Al konden sommige studenten niet anders. Scheikunde en moleculaire levenswetenschappen kun je alleen nog maar in het Engels volgen. Pauline Borghans vindt dat wel jammer: ‘Zeker in het begin had ik veel moeite om alles te begrijpen. Dat gaat nu wel wat beter, maar áls ik het niet begrijp, ga ik echt geen vragen stellen. Ik durf in het Engels gewoon minder.’ Sommige werkgroepen bij de bètastudies zijn om die reden (nog) wel in het Nederlands.

‘Als een taal niet je moedertaal is, wijk je toch minder snel van je verhaal af’

Nuances
Niet iedere docent beheerst het Engels even goed. Docent cognitiepsychologie Dennis Schutter vindt dat ook wel logisch. De taaltoets die docenten moeten afleggen, is volgens hem nog geen garantie voor colleges op niveau. ‘Volgens mij kun je je presentatievaardigheden in een taal alleen verbeteren door ervaring. Eén cursus zal dan niet snel helpen.’
Zelf vindt Schutter het Engels niet zo’n probleem, omdat hij genoeg ervaring heeft in lesgeven in het Engels. Toch merkt ook hij dat het soms best lastig is. ‘Als een taal niet je moedertaal is, wijk je toch minder snel af van je verhaal. Iets op vier verschillende manieren uitleggen, is dan moeilijker.’ Of dat een wezenlijke invloed heeft op de kennisoverdracht, durft hij nog niet te zeggen. ‘Dat moet duidelijk worden tijdens de tentamens. Wel vraag ik me af: stel dat blijkt dat de inhoud er echt onder lijdt, wat dan? Officieel is dit jaar een pilot, maar ik zie het management niet snel van deze koers afwijken. Ze laten het echt niet meer los.’

 Docent Tom Sintobin (Arts and culture) vreest dat bepaalde nuances altijd verloren gaan bij de vertaling van een studieprogramma. ‘Bij mijn vak over tekstanalyse halen we soms wel drie of vier lagen uit een boek van Hugo Claus. Claus was een Vlaming, waardoor Nederlandse studenten sommige kleine referenties al niet meekrijgen. Voor internationale studenten wordt dat helemaal onmogelijk. Met hen gaan we nu iets anders lezen, maar daar kunnen wij als docenten weer minder diep gaan.’ Een vertaling van Claus is voor Sintobin geen optie. ‘Die zijn bar slecht, dat wil ik ze niet aandoen.’

CineMec
Sintobin start een video van een toespraak van Geert Wilders. ‘Probably some of you have someone like Wilders in your country…’ De vertaling wordt op A4’tjes rondgedeeld. De Nederlandse studenten gaan naderhand in gesprek met een Fins en een Oekraïens meisje, die kritische vragen stellen. ‘It’s easy to analyse him here at university, but wouldn’t it be way more interesting for us to discuss his views with his actual voters?’

Hoewel hij aanvankelijk niet enthousiast was over het Engelstalig onderwijs, vertelt Sintobin er nu toch vertrouwen in te hebben. Vooral door de diversiteit die de internationale studenten naar Nijmegen brengen. Zeker bij een vak als European culture, een van de weinige vakken die de Nederlandse en Engelse ACW-tracks samen krijgen, ontstaat volgens docent Sintobin een compleet nieuwe groepsdynamiek. ‘Op vragen die ik al jaren over Europa stel, krijg ik opeens heel andere antwoorden. Dat levert nieuwe discussies en zo ook nieuwe kennis op.’ Nog een pre: omdat de eerstejaars van ver komen, zijn ze volgens docent Biomolecules Hans Heus (Chemistry, Biomolecular sciences) vaak gemotiveerder dan de gemiddelde Nederlandse student. Dat levert voor de hele groep een betere werksfeer op.

Bij de bèta’s zijn Engelse colleges bijna een must, zegt scheikundehoogleraar en vice-decaan onderwijs van de bètafaculteit Floris Rutjes. ‘Zo’n 40 tot 45 procent van onze wetenschappelijke staf – vooral ook promovendi en postdocs – komt uit het buitenland. Al onze werkbesprekingen zijn in het Engels. Het is eenvoudigweg geen optie om deze mensen niet in te zetten in je onderwijs.’

Bij Psychology is de groep internationale studenten zo groot dat de colleges naar de megabioscoop CineMec verplaatst moesten worden. Alsof ze op schoolreisje gingen, zo stonden de studenten de eerste weken te wachten op hun bus naar Lent. Tijdens de reis zat de sfeer er goed in. Onderweg werd gegrapt: ‘Ik hoop dat er popcorn is’ en ‘misschien krijgen we een 3D-bril’. Inmiddels is op de campus genoeg plek gevonden om de studenten – in totaal zijn het er 660 – onder te brengen. Een aantal werkgroepen vindt noodgedwongen plaats in de avonduren. ‘Met zo’n grote groep heb je veel lokalen nodig, zeker als je zoals wij geen concessie wilt doen aan de groepsgrootte. De kwaliteit van het onderwijs moet er niet onder lijden,’ zegt onderwijsdirecteur Ruud Meulenbroek van psychologie.
CineMec is dus voorlopig passé. Best jammer, vindt docent Dennis Schutter, die wel plezier had in de lessen daar: ‘Toch wat anders dan CC1, hè? Je college is daar net een TED-talk.’
Tekst: Maarten van Gestel en Lara Maassen

[kader-xl]

English Issues: The Teachers
Radboud in’to Languages biedt docenten – en andere medewerkers – cursussen aan om het Engels op te krikken. Voor de docentencursus Lecturing in English werden vorig jaar, in de eerste cursusronde, 299 medewerkers uitgenodigd. Ongeveer de helft greep die kans. De afhakende docenten noemden tijdgebrek als voornaamste reden. Dit jaar is opnieuw een scholingsaanbod gedaan. Inmiddels zijn nagenoeg alle docenten die zijn betrokken bij een Engelse bachelor – in een cursus of met maatwerk – bijgeschoold.
Volgens onderwijsdirecteur Ruud Meulenbroek, verantwoordelijk voor de nieuwe Engelse track van psychologie, is het niveau van de docenten – in elk geval voor de hoorcolleges – op het vereiste C2-niveau. ‘Alle docenten die nu lesgeven zijn gescreend. Ik heb ook docenten laten meekijken met colleges van collega’s die in het Engels lesgeven. Zij reageerden positief.’ Klachten van studenten hebben hem tot nu toe evenmin bereikt.

Nijmegen legt de lat voor docenten hoog, dat wordt bekrachtigd door onderzoek aan de Delftse universiteit naar het gewenste taalniveau. De rapportage becijfert dat iets meer dan de helft van het corps aldaar blijft steken op C1, volgens de onderzoekers te laag om studenten adequaat voor te bereiden op ‘global citizenship’.
Liesbet Korebrits, directeur van Radboud in’to Languages, noemt de veelgehoorde kritiek op de Engelse taalvaardigheid van docenten wat overtrokken. ‘Sowieso hebben Nederlandse studenten meer de neiging om het taalniveau van hun docenten te bekritiseren dan studenten van over de grens.’ Ook neemt ze afstand van de stelling dat Engelstalig onderwijs ten koste gaat van het Nederlands. / Paul van den Broek, Martine Zuidweg

[/kader-xl]

[kader-xl]English Issues: The Students
Zorgen over de opmars van het Engels zijn er genoeg, zie de recente notitie van de Nederlandse Taalunie, die de verengelsing zelfs een gevaar noemt voor de samenleving. ‘Als er over bepaalde inzichten en ontwikkelingen niet meer in het Nederlands wordt gesproken door specialisten, wordt het ook moeilijker die te delen met de rest van de maatschappij.’ Ook noemt de Taalunie het Engels niet dienstbaar voor sommige subdisciplines, zoals het recht. Het advies: Nederlandse studenten moeten hun academische vaardigheden verwerven in hun moedertaal – alle andere talen zijn een verschraling.
Hoogleraar Engelse taalkunde Ans van Kemenade, voorzitter van de adviesgroep over de tweetalige campus, deelt de zorgen van de Taalunie. ‘Maar een weg terug is er niet, de universiteiten willen allemaal mee in de internationale vaart der volkeren.’ Als het dan gebeurt, dan moet het Engels ook goed zijn, is haar stelling. Niet alleen van docenten (daar is volgens haar C2 een vereiste), maar ook van studenten. Is inderdaad, zoals de Radboud Universiteit voorschrijft, het taalniveau van al die honderden internationale studenten aan de maat? Van Kemenade: ‘Iedereen komt binnen met een voldoende voor een internationale taaltoets, maar die is niet in elk land van gelijk niveau.’
Liesbet Korebrits, directeur van Radboud in’to Languages, erkent de zorgen van de Taalunie. Engels waar het kan, Nederlandstalig waar het beter past, zoals bij Nederlands, filosofie en Nederlands recht, is haar motto. En waar mogelijk een combinatie van beide talen, die studenten in alle disciplines in haar ogen beide op volwaardig academisch niveau moeten beheersen, om mee te kunnen draaien in de wereld. Vandaar haar pleidooi – dat vorige maand in een expertmeeting op het onderwijsministerie in goede aarde viel – voor een versterking van de taalvaardigheid in de gehele leerweg, van basisschool tot universiteit. ‘Zo kunnen studenten met het grootste gemak de Engelstalige studies aan in het hoger onderwijs, en beheersen ze ook het Nederlands op het hoogste niveau. Zover is het echter nog niet, we zitten in een overgangsfase, en in die fase moeten we met elkaar ook een beetje tolerantie betrachten over de kwaliteit van het Engels.’ / Paul van den Broek[/kader-xl]

Are Radboud Students and staff getting used to the use of English on campus? Read a translation on Voxweb.nl