Een groot deel van haar leven vertelde Channah Koppel-de Vries weinig tot niks over haar Holocaustverleden, omdat ze dacht dat ze weinig te vertellen had. Ze was immers nog maar een peuter toen de oorlog eindigde. Tijdens een lezing in het kader van Holocaust Memorial Day verbreekt Channah de stilte en deelt ze haar indrukwekkende verhaal.

Channah Koppel-de Vries wordt op 2 april 1943 geboren in Amsterdam. Haar ouders en zus wonen daar gedwongen, nadat vader De Vries was aangehouden in hun woonplaats Nijmegen. Hij stond voetbal te kijken op straat en werd verraden. Naar sport kijken, zelfs van een afstandje, is in oorlogstijd verboden voor Joden.

Een verplichte verhuizing naar de hoofdstad volgt. Een paar maanden later wordt het gezin naar kamp Westerbork gevoerd. Kort daarna volgt deportatie naar het Duitse concentratiekamp Bergen-Belsen.

In april 1945 nadert het einde van de oorlog en wordt het gezin De Vries opnieuw een trein in gedreven. Channah is inmiddels 2 jaar. Ze komen terecht in wat later ‘het verloren transport’ is gaan heten. Een transport met 1400 andere gevangen die onder barre omstandigheden naar het oosten voer, weg van de oprukkende geallieerden.

Na tien dagen komt de trein tot stilstand en worden de gevangenen bevrijd door het Rode Leger. De Russische geallieerden geven de inwoners van het nabijgelegen dorpje Tröbitz opdracht om de overlevenden op te vangen. Ondanks de bevrijding overlijden kort daarna alsnog honderden gevangenen (en dorpsbewoners) aan ziekte en uitputting. Onder hen Sophie en Nathan de Vries, de ouders en Channah en haar vier jaar oudere zus Judith. ‘Mijn vader overleed ’s morgens en mijn moeder ’s middags’, vertelt Channah Koppel-de Vries over deze verdrietige dag, 28 mei 1945.

Nachtmerries

De zusjes keren terug naar Nederland en groeien op bij hun opa en oma in Utrecht. Praten over wat hun is overkomen doen ze weinig. ‘Er werd niet over gezwegen, maar er werd ook niet over gesproken’ aldus Koppel-de Vries. ‘Ik wist niet veel en mijn zusje kon er niet over praten. Dat was een van de redenen waarom ook ik er nooit over sprak.’

‘Ik had een hele rare nachtmerrie over soldaten in rode pakken’

Nachtmerries had Judith ook. ‘Van mijn schoonbroer weet ik dat mijn zus die tot het eind toe had.’ Zelf herinnert Koppel-de Vries zich slechts één opvallende droom. ‘Een hele rare nachtmerrie over soldaten in rode pakken. En dat ik daar doodsbang wakker van werd. Naderhand weet ik dat we door de Russen zijn bevrijd uit de trein. Dat was het Rode Leger, maar die hadden geen rode pakken aan. Dus waar dat beeld vandaan kwam, weet ik niet.’

Nu, op tachtigjarige leeftijd, wil Koppel-de Vries toch vertellen over haar leven tijdens en na de oorlog. ‘Zodat mensen niet vergeten wat er gebeurd is. Dat je als baby van nog maar een half jaar in een concentratiekamp terecht kan komen, zonder dat er eigenlijk iets tegen gedaan werd. Het gebeurde, ik was niet de enige en het is nog niet eens tachtig jaar geleden.’