Regeringspartijen VVD en PvdA gaan de huisvesting van vluchtelingen met een verblijfsstatus versoberen. Daarmee komt het kabinet tegemoet aan een steeds sterker maatschappelijk sentiment. ‘Krijgen we straks getto’s?’

Regeringspartijen VVD en PvdA debatteren vandaag met de Tweede Kamer over hun asielplannen. Zo wil het kabinet onder meer noodwoningen gaan realiseren voor de opvang van erkende vluchtelingen door het bouwen van tijdelijke woningen of het verbouwen van leegstaande kantoorpanden. De doorstroom vanuit asielzoekerscentra richting de gewone woningmarkt moet daarmee op gang worden geholpen. Maar het is ook een versoberingsmaatregel, zo benadrukt de VVD. Nederland moet immers niet te aantrekkelijk worden voor buitenstaanders, want dat zou een aanzuigende werking hebben op toekomstige vluchtelingen, zo redeneren de liberalen. Bovendien raken vluchtelingen hun voorrangspositie kwijt zodra zij in een noodwoning zitten, waardoor de nijpende vraag naar sociale huurwoningen iets wordt verlaagd. Hoe kijken de experts op de Nijmeegse campus aan tegen dit plan?

Tineke Strik, universitair docent migratierecht en senator voor GroenLinks:
‘Als het plan van de regering wordt doorgezet krijgen statushouders een deel van hun uitkering in natura uitbetaald: huur en vaste woonlasten, onder meer. Dan hebben vluchtelingen geen recht meer op huurtoeslag en dat bespaart geld. Of dit plan in strijd is met de Europese richtlijn dat statushouders hetzelfde moeten worden behandeld als Nederlanders, ligt aan de gedetailleerde uitwerking. Zover zijn de plannen nog niet. Zo zei premier Rutte bijvoorbeeld dat Nederlanders in theorie ook in aanmerking komen voor noodwoningen en daarmee zou geen onderscheid worden gemaakt tussen een vluchteling en een niet-vluchteling. Waar ik me meer zorgen over maak is het effect dat deze tweederangswoningen kunnen hebben op bijvoorbeeld de integratie van nieuwkomers. Mensen die het asielzoekerscentrum verlaten zouden opgenomen moeten worden in de maatschappij en niet weer voor jaren apart gezet moeten worden in een soort tussencategorie op de arbeidsmarkt. Nu krijgen zij nog een echt huis, maar er wordt ook gekeken naar huizen met gedeelde voorzieningen. Wat heeft dat voor gevolgen voor hun integratie? Krijgen we dan getto’s? Mijn voorstel: bouw meer echte sociale huurwoningen – die markt zit al jaren op slot, met lange wachttijden tot gevolg.’

Andrej Zaslove, universitair docent politicologie en bestuurskunde:
‘Vluchtelingen die een noodwoning toegewezen krijgen, worden niet tweederangs behandeld. De Nederlandse overheid heeft nu eenmaal te maken met een noodsituatie en moet snel huizen aanbieden aan duizenden mensen. Wel is het zo – en dat blijkt ook uit onderzoek – dat naarmate mensen minder in contact komen met immigranten, zij méér angst hebben voor immigranten. Dat is iets om in het achterhoofd te houden als je mensen een huis biedt. Dat werkt twee kanten op: vluchtelingen integreren beter als zij veel in contact komen met Nederlanders, en je neemt angst weg binnen de samenleving. Daarmee neem je populistische partijen de wind uit de zeilen: die varen nu wel bij de angst voor het vreemde. Toch hebben populistische partijen niet alleen maar ongelijk. Wilders heeft een punt als hij zegt dat het oneerlijk is dat vluchtelingen voorrang hebben op de woningmarkt. Het is allemaal niet zo zwart-wit. Zoals we ook niet kunnen zeggen of vluchtelingen een kans of bedreiging zijn voor Nederland. Het is gewoon zoals het is, en daar moet je mee dealen. ‘

Peter van der Heiden, politiek commentator en werkzaam aan de letterenfaculteit:
‘Dit is een typisch VVD-plan. Je kunt toch niet zeggen dat het erg solidair is om één groep binnen de samenleving eruit te pikken en die een tweederangs behandeling te geven. Maar de PvdA stemt er als regeringspartij wel mee in. Waarom? Als die partij zich teveel wil profileren, valt het kabinet. En dat is, gezien de peilingen, het laatste wat de PvdA wil. De VVD heeft in dat opzicht meer zelfvertrouwen. Over zelfvertrouwen gesproken: Wilders voelt zich nu natuurlijk erg gesteund om nog meer om zich heen te slaan, nog meer te roeptoeteren dan hij normaal al doet. Dat de PVV zo hoog staat in de peilingen, zal hem overtuigen van zijn eigen gelijk. Of hij daar garen bij zal spinnen bij de toekomstige verkiezingen? Wellicht als de hele kwestie op dat moment nog na-ettert, maar kiezers kijken vooral naar hun portemonnee. De opvang van asielzoekers speelt dan niet de grootste rol. De economie, daar draait het doorgaans om bij verkiezingen.’ / Mathijs Noij