Sinds de invoering van het leenstelsel stromen net zo veel scholieren door naar het hoger onderwijs als daarvoor. Dat geldt ook voor scholieren uit lagere inkomensgroepen. Wel lenen studenten fors meer. Dat concludeert het Centraal Planbureau (CPB) vandaag na onderzoek.

Scholieren gaan nog gewoon naar de universiteit en hogeschool, ook nadat de basisbeurs plaatsmaakte voor het leenstelsel. Sterker nog, het percentage scholieren dat zich binnen drie jaar na het behalen van het diploma inschrijft voor hogeschool of universiteit, is exact gelijk gebleven (85 procent). Scholieren uit lagere inkomensgroepen gaan wel minder vaak studeren dan die uit hogere groepen, maar dat was voor het leenstelsel ook al het geval.

Dat schrijft het Centraal Planbureau (CPB) in een vandaag verschenen onderzoeksrapport naar de eerste effecten van de invoering van de Wet studievoorschot in september 2015.

Portemonnee

Wel heeft het wegvallen van de basisbeurs flinke gevolgen voor de portemonnee van studenten. Uitwonende studenten ontvangen hierdoor 14.000 euro minder aan beursgeld, gemeten over vier jaar, thuiswonende studenten lopen 5.000 euro mis. Inmiddels leent dan ook meer dan de helft van de studenten geld bij de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) – 57 procent – tegen nog geen 20 procent vóór 2015.

Het bedrag dat ze lenen, is bovendien gemiddeld groter dan de weggevallen basisbeurs. Gemiddeld leverden studenten afkomstig uit het vwo 125 euro per maand in, maar ze gingen 280 euro meer lenen. Daarmee komt het gemiddeld maandbedrag dat zij nu lenen uit op ruim zeshonderd euro.

Het Interstedelijk Studenten Overleg (ISO) laat in een reactie weten ongerust te zijn over die stijging. Volgens de organisatie ontstaat er een generatie jonge mensen die zijn werkende leven start met hoge schulden. Dat werkt bijvoorbeeld door in de kansen op de woningmarkt.

Bovendien zet het ISO nog vraagtekens bij de conclusies van het CPB over de effecten van het leenstelsel op de toegankelijkheid van het hoger onderwijs. De studentenorganisatie wijst erop dat het mbo niet is meegenomen in het CPB-onderzoek en wacht daarom eigen onderzoek van het ministerie af.

Onderwijsverbeteringen

De regering Rutte-II voerde het leenstelsel in 2015 in om geld vrij te maken voor onderwijsverbeteringen op universiteiten en hogescholen. Inmiddels willen verschillende politieke partijen weer terug naar het oude systeem, omdat ze vrezen dat een grote studieschuld vooral studenten met ouders uit lagere inkomensklassen afschrikt om aan een opleiding te beginnen.

Ook in Nijmegen was protest. Afgelopen februari nog hielden studentenorganisaties samen met de FNV een campagne tegen het leenstelsel, onder de hashtag #nietmijnschuld. Studentenvakbond AKKU brak hiervoor in tijdens een College Tour-lezing die minister Sander Dekker hield voor Nijmeegse rechtenstudenten. Ze overhandigde hem een ‘vordering’ van 376 miljoen euro, ter compensatie van de gederfde inkomsten. Dekker was staatssecretaris bij het onderwijsministerie toen de Wet Studievoorschot werd ingevoerd.