Adellijke dames in de zestiende en zeventiende eeuw hadden boekjes waarin vrienden en gasten een boodschap achterlieten. Een soort Facebook avant la lettre, aldus Johan Oosterman, hoogleraar Oudere Nederlandse letterkunde aan de Radboud Universiteit. Om een groter publiek kennis te laten maken met deze boekjes, wil hij geld verzamelen via crowdfunding.

Vrouwenalba (meervoud van vrouwenalbum), zo heten de vriendenboekjes van de zestiende- en zeventiende-eeuwse adellijke dames. Oosterman is erin geïnteresseerd omdat ze ‘zicht geven op het sociale leven van de adel in de regio, in een belangrijke periode: de tijd van de Tachtigjarige Oorlog, het ontstaan van de Republiek…’

Sociale netwerken
De alba zijn het Facebook van de zestiende eeuw. Ze laten sociale netwerken zien en wat de wensen en commentaren ook duidelijk maken, is ‘dat de behoefte om vriendschappen zichtbaar te maken, ook toen al bestond. Men had er plezier in om in elkaars boekje te schrijven “ik vind jou leuk”, “wat was het weer gezellig” – of woorden van die strekking.’ De boekjes bevatten niet alleen namen en korte spreuken, maar ook liedjes, afbeeldingen en bijvoorbeeld commentaar over de geschiktheid van bepaalde personen als huwelijkskandidaat.

Toegankelijk maken
Zelfs voor kenners zijn de vrouwenalba lastig om te lezen: het schrift uit die tijd is vaak onduidelijk. Studenten en een promovendus hebben inmiddels behoorlijk wat teksten ontcijferd en netwerken in kaart gebracht. Die kennis wil Oosterman graag delen met een breder publiek. Om te beginnen moet er een website komen met facsimiles van de albumpagina’s, met transcripties en toelichtingen. ‘Vervolgens willen we in kaart brengen, met google maps, hoe dat netwerk geografisch in elkaar stak. En dat willen we ook zichtbaar maken via Facebook: we geven de adellijke vrouwen hun eigen account en nemen de toenmalige vrienden op in hun netwerk, samen met hun inscripties die prikbordberichten worden. Bovendien wil de projectgroep alba uitgeven en studiedagen organiseren.

Crowdfunding
Allemaal extra’s waar geen geld voor is. ‘Dan ontstaat een situatie waarin wij, de onderzoekers, prachtig materiaal verzameld hebben, zonder dat dit breder toegankelijk is. De alba ontsluiten zonder dat anderen er iets aan hebben, is verspilde moeite.’
En zo ontstond het plan om de ‘publieksvriendelijke ontsluiting’ van het vrouwenalbaproject te laten financieren via crowdfunding. Daarbij kunnen particulieren direct geld doneren om het project mogelijk te maken; een financieringsmethode waarmee binnen de wetenschap nog nauwelijks wordt gewerkt.

Alle donaties welkom
Het streefbedrag van de Stichting Alba Amicorum (www.alba-amicorum.nl) is 30.000 tot 40.000 euro. Als dat niet gehaald wordt, gaat het Vrouwenalbaproject toch door. ‘Maar dan kunnen we minder doen aan die ontsluiting voor een groter publiek. Of het gaat allemaal langer duren. Maar ik hoop natuurlijk van harte dat het wél lukt.’ / Anja van Kessel