Vrijwilligers van de Radboud Universiteit geven Nederlandse les aan hoogopgeleide vluchtelingen. Om de dure cursusboeken te bekostigen, is een crowdfunding gestart.

‘Wat ga jij straks doen?’

‘Hoe bedoel je, straks?’

‘Nou gewoon, over een uurtje of zo.’

‘O, oké, ik dacht dat je over mijn plannen voor de toekomst sprak.’

Om de beurt leest een cursist een zin voor uit het cursusboek in een zaaltje op de elfde verdieping van het Erasmusgebouw. Het huiswerk met onderwerp “plannen voor straks en later” hebben ze thuis voorbereid. Docenten Hans Bots en Eugenie Estourgie luisteren aandachtig, af en toe geven ze feedback.

Rechten

De deelnemers komen uit landen als Jemen, Turkije, Iran en Eritrea en hebben vaak een academische achtergrond. In afwachting van een beslissing over hun verblijfsstatus wonen ze in azc’s in de buurt van Nijmegen.

De 18-jarige Zeina uit Syrië reist bijvoorbeeld twee keer per week vanuit het azc in Velp (Noord-Brabant) naar de campus van de Radboud Universiteit. Al twee jaar volgt ze Nederlandse les in Nijmegen. ‘Ik begon op A2-niveau, nu zit ik op B1 en werk ik aan B2,’ vertelt ze in het Nederlands. ‘Later wil ik graag studeren aan de universiteit. Misschien wel rechten.’

Heumensoord

De taallessen zijn een initiatief van vrijwilligers en de universiteit en zijn gericht op hoogopgeleide vluchtelingen. Het project ontstond in 2015, toen in de bossen van Heumensoord, nabij de campus van de Radboud Universiteit, Syrische en Eritrese vluchtelingen een half jaar lang in een grote noodopvang verbleven.

‘Met een groep mensen van de universiteit wilden we iets betekenen voor deze mensen’ , vertelt Hans Bots, oud-decaan van de letterenfaculteit en een van de initiatiefnemers. ‘Bij de paters sacramentijnen op de Heyendaalseweg, naast het gebouw van Aqua Viva, konden vluchtelingen terecht voor een kop koffie of thee en een gesprek met vrijwilligers van de universiteit.’

Op die locatie werden ook de eerste taallessen gegeven, met Nederlandse handboeken. Het idee daarachter was dat ze wel wat afleiding konden gebruiken. Ook konden de vluchtelingen op die manier alvast beginnen met oefenen, want voor de integratie in Nederland was op dat moment een A2-diploma vereist.

Ervaren docenten

Sinds januari 2022 is dat niveau opgekrikt naar B1. Bovendien krijgen nieuwkomers pas financiering voor taalcursussen van DUO wanneer ze aan een gemeente zijn toegewezen. Vanwege de woningcrisis zijn veel gemeenten hier terughoudend in. Het gevolg is dat heel wat nieuwkomers gedurende lange tijd in een azc verblijven. Zo woont een van de cursisten, een Turkse vrouw, al 26 maanden met haar man en twee kinderen in een azc.

Voor Werkgroep Vluchtelingen Radboud stelt de universiteit sinds 2022 lokalen ter beschikking. Inmiddels zijn er acht groepen op verschillende niveaus. De lessen worden verzorgd door ervaren docenten, onder wie verschillende oud-hoogleraren. ‘We werken altijd in duo’s, zodat lessen doorgaan, ook als iemand verhinderd is’ , vertelt Bots. Hij vormt een duo met zijn vrouw Eugenie Estourgie, een voormalige directrice van een middelbare school.

De 84-jarige Bots schat dat in de afgelopen tien jaar zo’n vier- à vijfhonderd cursisten Nederlandse les hebben gevolgd. Onder hen verschillende Afghaanse vluchtelingen die in augustus 2021 in Heumensoord neerstreken. Op verzoek van de gemeente Nijmegen gaven de docenten gedurende anderhalf jaar ook les aan een twintigtal Eritrese vluchtelingen.

De cursisten zijn heel dankbaar voor de lessen. ‘Dit helpt mensen die echt iets willen bijdragen aan Nederland’, zegt Ammar, een 31-jarige vluchteling die in Syrië als arts werkte. Naast taallessen volgt hij ook cursussen geneeskunde via het Radboud Welcomes Newcomers-programma. Wegens een onverwachte verhuizing naar een azc in Flevoland moest hij de lessen even laten schieten. In de tussentijd leerde hij Nederlands via YouTube, maar sinds een tijdje verblijft hij weer in het azc in Nijmegen.

Rechtdoorzee

Elke les duurt twee uur, het tempo ligt hoog. Naast spelling- en grammaticaopdrachten uit het werkboek zijn er ook veel spreekoefeningen, legt Estourgie uit. ‘We focussen meer op spreekvaardigheid dan vroeger. Klemtonen zijn bijvoorbeeld vaak moeilijk voor nieuwkomers: zeg je régering of regéring? Ook bijzinnen en samengestelde werkwoorden zijn vaak moeilijk. En lidwoorden: die worden in het Turks bijvoorbeeld niet gebruikt.’

In een spreekoefening die hij thuis heeft voorbereid vertelt Mohammed uit Iran over een etentje waarvoor hij werd uitgenodigd bij een Nederlandse vriend in Arnhem. ‘Het was echt leuk en gezellig’, zegt hij. Om twee uur ’s nachts ontstond er wel een probleem. De Nederlandse vriend had te veel gedronken en kon hem niet meer naar huis brengen. ‘Daarom moest ik een taxi nemen en heb ik 30 euro betaald. Dat was een beetje veel.’

Na de spreekoefening geeft Estourgie feedback aan Mohammed. ‘Dat heb je heel goed gedaan en ik denk dat de avond wel 30 euro waard was’, zegt ze met een glimlach. ‘Je deed de vervoegingen ook goed, maar je maakte wel een foutje. Ik ben met hem naar zijn huis ge-gaan, niet gaan.’

Mohammed bedankt de docente voor haar feedback. ‘Nederlanders zijn rechtdoorzee’, zegt hij trots. ‘Ik vind die directheid heel leuk.’