Frank Mehring, hoogleraar Amerikanistiek, houdt vrijdag een ongewone oratie. Zangers en dansers voeren zijn object van studie ten tonele: de liedjes die werden gezongen tijdens de bevrijding van Nederland na de Tweede Wereldoorlog. Zelf zingt Mehring het lied Snoezepoes, over een Amerikaanse soldaat en zijn Nederlandse liefje.  

Tijdens een project over de bijdrage van Amerika aan de bevrijding van Nederland, twee jaar geleden, stuitte de in Duitsland geboren Frank Mehring op een foto van een dansende menigte in de Nijmeegse Hertogstraat. De oorlog is afgelopen, de piano op straat gezet. De vreugde straalt van de gezichten af. ‘Ik vroeg me af welke muziek ze zouden hebben gespeeld, waar dansten ze met zoveel plezier op?’

Mehring, binnen Amerikanistiek gespecialiseerd in media, film en muziek, vroeg het willekeurige Nederlanders, maar niemand kon hem een bevredigend antwoord geven. ‘Veel Nederlanders kennen de bevrijdingsliedjes niet meer, omdat ze nooit zijn opgenomen. De liedjes werden verspreid door middel van bladmuziek en gespeeld op straat of in de kroeg. Daarbij zijn ze puur en alleen voor de oorlogsperiode gemaakt en werden daarna nauwelijks nog gezongen.’

Bladmuziek
Het Nationaal Bevrijdingsmuseum in Groesbeek wees Mehring op driehonderd bladen bladmuziek met bevrijdingsliedjes, gedoneerd door een Nederlander die na de oorlog naar Amerika was geëmigreerd. Op zoek naar zijn Nederlandse wortels had hij op latere leeftijd Nederlandse bevrijdingsliedjes verzameld.

Mehring – die in Groesbeek gelegenheid kreeg het archief uitgebreid te bestuderen – was verrast door het grote aantal composities en de fraaie vormgeving van de kaften van de bladmuziek. De Amerikaanse invloed is duidelijk aanwezig. ‘De Amerikanen waren al langer experts in de productie van bladmuziek. Geen land publiceerde in die tijd meer bladmuziek.’ Ook de muziekstijlen, waaronder de Foxtrot en Boogie Woogie, zijn Amerikaans. De tekst van de liedjes is een mix van de Nederlandse en Engelse taal.

Grenzen
In zijn oratie betoogt Mehring dat muziek tijdens en na de bevrijding als gemeenschappelijke taal de grenzen slechtte tussen verschillende culturen. Hij wijst op de blijvende invloed van de muziek van de bevrijders. ‘De bevrijdingsliedjes laten een culturele oriëntatie op Amerika zien die in de jaren van de wederopbouw en het Marshallplan verder is versterkt en daarna nooit meer is verdwenen.’

Mehring heeft een favoriet: de Sten-gun Walk. Op zijn kamer laat hij tekeningen van de bladmuziek zien, waarop danspassen staan, de dansers met het geweer in de aanslag. Tijdens zijn oratie wordt de Sten-gun Walk ten gehore gebracht, samen met vijftien andere bevrijdingsliedjes. Er zullen dansers aanwezig zijn, Nijmeegse solozangers en een jongerenkoor uit Kleef. Mehring vindt het belangrijk dat jonge mensen de  liedjes ook horen. ‘Dit is een manier om het over de oorlog te hebben zonder dat je met opgeheven vingertje begint te vertellen over een grootvader die in de oorlog heeft gevochten.’

Zelf zingt Mehring – hij componeert en zingt in zijn vrije tijd – het bevrijdingslied Snoezepoes, een Engels liedje over een Amerikaan die geen Nederlands spreekt en denkt dat het meisje van zijn dromen luistert naar de naam Snoezepoes. ‘Mijn Nederlands is nog niet zo goed, dus de andere liedjes laat ik liever aan anderen over’, lacht Mehring. / Martine Zuidweg  

De oratie van Frank Mehring is op vrijdagavond 19 september om 19.45 uur in de Aula.