‘De adviescommissie is geen oplossing, maar een vertragingstactiek’
-
Een recente demonstratie in het Huygensgebouw. Foto: Johannes Fiebig
OPINIE - De adviescommissie die internationale samenwerkingen van de Radboud Universiteit tegen het licht gaat houden is geen oplossing, maar een vertragingstechniek. Dat schrijven studenten Aya Ahlalouch en Sjoerd Nefs van Nijmegen Encampment. ‘Het is een bureaucratisch rookgordijn dat bedoeld is om tijd te winnen en af te leiden van het feit dat de universiteit weigert een standpunt in te nemen.’
Sinds oktober 2023 hebben studenten van Nijmegen for Palestine aan de Radboud Universiteit een duidelijk eisenpakket voor onze universiteitsbestuurders: veroordeel de genocide in Gaza, openbaar de banden van de universiteit met medeplichtige entiteiten, boycot en desinvesteer. Toch, terwijl Israël Gaza genadeloos bombardeert en Palestijnen onderdrukt, blijft de Radboud Universiteit vasthouden aan samenwerkingen met instellingen die diep verweven zijn met het Israëlische militair-industrieel complex.
Het gaat hier om instituties die direct betrokken zijn bij de ontwikkeling van wapens en militaire technologieën die worden gebruikt bij de aanvallen op Palestijnse burgers, bijvoorbeeld Technion Institute, Haifa University, Tel Aviv University en Hebrew University. Vasthouden aan deze samenwerkingen betekent het goedkeuren en steunen van Israëls gewelddadige campagnes, waardoor de Radboud Universiteit medeplichtig is aan etnische zuivering.
‘We vragen niet om iets radicaals of onredelijks. We vragen dat onze universiteit stelling neemt in een van de meest duidelijke morele crises van onze tijd’
De Radboud Universiteit heeft niet gereageerd op onze eisen door actie te ondernemen, noch door morele helderheid te bieden. In plaats daarvan is de Adviescommissie Samenwerkingsbanden opgetogen, een orgaan zonder bindende bevoegdheid om echte verandering door te voeren, dat de universiteit moet gaan adviseren over institutionele samenwerkingen. Dit is geen oplossing, maar een vertragingstactiek.
We vragen niet om iets radicaals of onredelijks. We vragen dat onze universiteit stelling neemt in een van de meest duidelijke morele crises van onze tijd. Gaza staat onder genocidale belegering, Israël zet de bezetting van meerdere Arabische landen voort, terwijl het bommen laat neerdalen op Libanon, Syrië en Jemen. Oorlogsmisdaden worden dagelijks straffeloos gepleegd. Toch weigert het college van bestuur (cvb) deze feiten te erkennen.
Het cvb noemt de genocide een ‘zeer complexe kwestie’ waar de adviescommissie aan zal werken. Maar het is overduidelijk dat Israël de bezettende macht is onder internationaal recht (zoals veroordeeld door het Internationaal Gerechtshof) en verantwoordelijk is voor de etnische zuivering van Palestijnen. Onderdrukking herkennen is niet ingewikkeld wanneer het zich openlijk afspeelt. De universiteitsbestuurders beweren dat ze niet willen bijdragen aan mensenrechtenschendingen, maar door hun gebrek aan daadkracht is dat exact waar ze mee bezig zijn.
Valse argumenten
Deze adviescommissie gaat niet over het zoeken naar echte antwoorden of het nemen van principiële actie. Het schuift het probleem vooruit, in de hoop dat de verontwaardiging met de tijd zal afnemen. Vanaf het begin was duidelijk dat het cvb niet van plan is om de banden met Israëlische instellingen te verbreken. Dat staven de bestuurders met retoriek die bedachtzaam moet klinken, maar in werkelijkheid bedoeld is om af te leiden van het feit dat de universiteit weigert de kern van de ethische kwesties aan te pakken.
Sinds oktober 2023 hebben ze zich vastgeklampt aan het vaandel van ‘academische vrijheid’ als verdediging, maar dat argument houdt simpelweg geen stand. Onze eis gaat namelijk niet over het isoleren van individuele academici; het gaat over het verbreken van institutionele banden met universiteiten die medeplichtig zijn aan genocide. In een artikel gepubliceerd door Trouw spraken de universiteitsbestuurders over waarden als ‘vrijheid, rechtvaardigheid en respect voor mensenrechten’. Toch, wanneer ze worden geconfronteerd met hun falen om die principes na te leven, trekken ze zich plotseling terug achter het schild van academische vrijheid, en misbruiken ze dat tot een excuus voor medeplichtigheid aan genocide. Dit is een schandalige misleiding. Echte academische vrijheid is bedoeld om kritisch denken te stimuleren en om academische instellingen en individuen die opkomen voor morele principes te beschermen.
Een ander zwak argument dat het college van bestuur heeft aangedragen, is de noodzaak om een ‘open lijn’ te behouden met Israëlische instellingen. Het college houdt dit standpunt vast sinds oktober 2023, ondanks het feit dat het eerste contact met deze instellingen pas afgelopen zomer plaatsvond. Toch blijft deze belofte hol klinken. In een artikel van Vox gaf het hoofd van de ethische commissie toe dat ‘het niet hun doel is andere universiteiten te laten instemmen met onze idealen’.
Wat is dan wel het doel van het openhouden van deze lijnen? ‘Het delen van zorgen met betrekking tot de mensenrechtenschendingen’, gaf het cvb eerder aan. Maar tegelijkertijd geeft het geen duidelijkheid over de inhoud van deze gesprekken of wat ze hopen te bereiken door deze zorgen te delen. Als er geen intentie is om actie te ondernemen, waarom dan de moeite? Het lijkt niet meer dan een symbolisch gebaar, bedoeld om kritiek te sussen zonder echte verandering na te streven.
Geen transparantie
Het gebrek aan transparantie kan niet genegeerd worden. Het cvb is verre van open geweest over zijn banden met Israël. Hoewel er enige informatie over samenwerkingsbanden is verstrekt, was dit allesbehalve volledig. Dit werd duidelijk toen studenten zelf verder onderzoek deden en meer samenwerkingsverbanden tussen de Radboud Universiteit en Israëlische instellingen aan het licht brachten dan aanvankelijk door het CvB onthuld. De selectieve onthulling van het cvb toont een opzettelijke onwil om volledig open te zijn over de betrokkenheid van de universiteit, en het is onmogelijk hun beweringen van verantwoordelijkheid serieus te nemen wanneer essentiële informatie achtergehouden is.
‘Het cvb heeft geen interesse in het bevorderen van oprecht kritisch denken’
De geheimzinnigheid rond de oprichting van de adviescommissie is net zo verontrustend. Er is geen duidelijke uitleg gegeven over hoe de leden zijn gekozen, afgezien van de vage bewering dat het ‘onafhankelijke denkers’ zijn. Toch heeft een van deze zogenaamd onafhankelijke denkers zich publiekelijk uitgesproken tegen een pro-Palestinademonstratie – een standpunt dat onmiddellijk vragen oproept over hun objectiviteit. Ondertussen werden academische experts aan de Radboud Universiteit op het gebied van mensenrechten, genocide, internationaal recht of de situatie in Palestina – degenen die een kritisch, geïnformeerd perspectief zouden kunnen bieden – opmerkelijk genoeg uitgesloten van het proces: ze werden niet benaderd om zitting te nemen in de commissie.
Wanneer de leden van de commissie al bij voorbaat lijken vast te houden aan de lijn van institutionele passiviteit en het selectieproces zelf in het geheim plaatsvindt, wordt pijnlijk duidelijk dat het cvb geen interesse heeft in het bevorderen van oprecht kritisch denken of het zoeken naar eerlijk advies.
Geen advies nodig
Het cvb is uiteindelijk niet verplicht om de aanbevelingen van de commissie te volgen. Zelfs als er al op wonderbaarlijke wijze een principiële aanbeveling komt, kan het cvb die negeren. De nauwe banden met de Hebrew University, gebouwd op illegaal bezet Palestijns gebied en aanzienlijk medeplichtig aan het opzetten en in stand houden van het Israëlische apartheidssysteem, beloven in ieder geval weinig goeds. Ondanks de uitspraak van het Internationaal Gerechtshof dat Israëlische nederzettingen in deze bezette gebieden in strijd zijn met het internationaal recht – een punt dat we rechtstreeks aan hen voorgelegd hebben – blijft het cvb wegkijken, zich volledig bewust van het feit dat ze de macht hebben om de banden te verbreken, maar er opzettelijk voor kiezen dit niet te doen.
De oprichting van de adviescommissie is volstrekt overbodig, aangezien ze uitsluitend advies zal geven over kwesties die internationaal allang bekend zijn. Actie had veel eerder moeten worden ondernomen. Het cvb gebruikt deze commissie simpelweg om de besluitvorming te rekken en te doen alsof er nog verdere overwegingen nodig zijn, terwijl de feiten al vaststaan. Wat wij eisen, is geen verdere procedurele vertragingen of loze gebaren – we eisen échte actie.
StudentX schreef op 15 oktober 2024 om 16:14
Stel de uni neemt geen standpunt in, zouden jullie je toch moeten uitschrijven? Anders zorgen jullie voor inkomsten bij een organisatie die compliciet is aan genocide in jullie woorden. Dus dan worden jullie zelf compliciet.
boze burger beweging schreef op 15 oktober 2024 om 16:59
Het getuigt van een groot gebrek aan integriteit dat de Radboud Universiteit in het onderwijs in allerlei studierichtingen aandacht besteedt aan de doorwerkingen van ons afschuwelijke koloniale verleden, maar als puntje bij paaltje komt niet haar eigen medeplichtigheid aan de etnische zuivering in Gaza onder ogen durft te zien. Hulde aan de auteurs van deze bijdrage.
Noortje schreef op 15 oktober 2024 om 18:17
Goed stuk! Ongelofelijk hoe lang het allemaal moet duren…
DP schreef op 16 oktober 2024 om 02:09
wat een prachtig artikel. helemaal eens met de andere reaguurder hier
Mienke de Wilde schreef op 16 oktober 2024 om 07:39
Er worden weldegelijk radicale dingen verlangd: namelijk het afschaffen van een veilige werkomgeving voor opiniediversiteit (en dus de academische vrijheid). Universiteiten moeten geen stelling nemen. Noch tegen de een, noch tegen de ander. Kritisch denken bevorderen doe je juist door niet zelf een opinie te dicteren aan iedereen, maar door alle opinies te verdedigen en slechts een arena aan te bieden waar die met elkaar kunnen worstelen en clashen.
Nooit moet een universiteit zélf een standpunt innemen. Er is ook een andere kant met even goede en begrijpelijke morele standpunten, die zich alleen niet zo hard laat horen omdat dat niet meer veilig voelt. Opiniediversiteit is nu al een wassen neus in academia. Maak het toch niet nóg erger.
De auteurs zeggen: “Echte academische vrijheid is bedoeld om kritisch denken te stimuleren en om academische instellingen en individuen die opkomen voor morele principes te beschermen.”
Yes, dit klopt, maar heeft u dan geen spiegel om te zien dat u zelf moedwillig een onveilige en onvrije denksituatie wil creëren voor anderen waarin niet meer kritisch gedacht kan worden, maar waarin de “goede” gedachten worden gedicteerd?
Pieter schreef op 16 oktober 2024 om 09:37
Helemaal eens. De auteurs vragen de universiteit om partij te kiezen in een conflict waarover binnen de bevolking heel verschillend wordt gedacht en waar een flinke groep er bewust voor kiest om juist geen partij te kiezen. Een universiteit dit dat doet zet groepen tegen elkaar op en zegt in feite tegen studenten en medewerkers dat er slechts één juist standpunt is. Zoiets verwacht je in een dictatuur, niet in een vrij land.
Apolitieke student schreef op 16 oktober 2024 om 11:32
Het idee dat academische vrijheid volledige neutraliteit inhoud is compleet doorgedraaid. Stel je voor: Er zijn veel mensen in Nederland die geloven dat de aarde plat is. Hoe durft de faculteit van natuurwetenschappen zo maar te stellen dat de aarde rond is! Veel mensen geloven in homeopathische geneesmiddelen, hoe durven die doktoren toch te roepen dat het niet effectief is!
Genocide in Gaza door ‘israël’ is overduidelijk. Dat je roept ‘maar academische vrijheid!’ en dan vervolgens doodleuk doorgaat met samenwerken met een universiteit die legerdoctrines ontwikkeld voor het IDF die genocide pleegt is net zo onwetenschappelijk als dat de medische faculteit zou gaan samenwerken met homeopathische klinieken.
Historisch besef schreef op 16 oktober 2024 om 11:52
“Nooit moet een universiteit zélf een standpunt innemen.” Wat een onzin.
Bernard Hermesdorf nam in 1943 het principiële standpunt in dat de universiteit niet mee zou werken aan de loyaliteitsverklaring die de Nazi-bezetters eisten. Gevolg was dat de universiteit tot het eind van de oorlog gesloten bleef. De juiste keuze? Zonder twijfel.
De universiteit moet niet over élke kwestie een standpunt gaan innemen. Maar het standpunt innemen dat overduidelijke en schaamteloze schendingen van internationaal recht verkeerd zijn? Dat is niet “dicteren” wat de goede gedachten zijn.
AK schreef op 16 oktober 2024 om 11:53
Dit is een zeer naïeve bewering. De universiteit neemt constant stelling, over van alles. Als zij meent dat academische vrijheid voor haar eigen onderzoekers het hoogste goed is, neemt zij stelling. Als zij meent dat een universiteit ook rekening moet houden met duurzaamheid (bijv. door minder vlees aan te bieden in kantines), neemt zij stelling. Als zij meent dat samenwerkingsverbanden met Israëlische universiteiten in orde zijn, neemt zij stelling.
Universiteiten nemen constant stelling. En zelfs als de universiteit over een bepaald onderwerp geen stelling lijkt te nemen, doet zij dat impliciet wel: dan ondersteunt zij de status quo.
De notie “Nooit moeten een universiteit zélf een standpunt innemen” is dan ook absurd. Dit zou betekenen dat universiteiten volstrekt nihilistische en amorele instellingen zouden zijn. Dan kan alles. Ook dát zou overigens weer een standpunt zijn.
De enige relevante vraag is daarom of universiteiten de *juiste* stelling nemen. Daarover gaan we als academische gemeenschap met elkaar in debat. En precies dat is wat deze studenten doen. Hulde voor hun betoog daarom! Laten we vooral niet de notie van ‘veiligheid’ misbruiken om andersdenkenden de mond te snoeren.
Mienke de Wilde schreef op 16 oktober 2024 om 13:12
@apolitieke student: ooit was het met die ronde aarde en dat de aarde om de zon draaide juist een probleem. Het is geen enkel probleem om tegenwoordig met empirie meteen die platte aarde-theorieen te tackelen in die arena. Dus laat het wetenschappelijke debat gewoon haar werk doen en niets aan de hand.
@historisch besef: weigeren die loyaliteitsverklaring aan de Nazi’s te ondertekenen was dus weigeren een standpunt innemen en werknemers beschermen tegen gevaarlijk buitensluitende standpunten uit de buitenwereld. Wat nu ook moet gebeuren. Hier wordt eigenlijk ook een loyaliteitsverklaring gevraagd.
@AK: de stellingen over duurzaamheid en bijvoorbeeld Rusland waren dus ook al verkeerd. Een universiteit die geen standpunten inneemt is niet amoreel of immoreel; haar hoogste moraal moet opiniediversiteit zijn om via het onderzoeken en experimenteren met verschillende morele standpunten mensen te leren HOE zij zouden kunnen denken. Niet WAT zij moeten denken. En het beschermen van die vrijheid van werknemers en studenten tegen dit soort politieke (groeps)druk uit de samenleving of instituties om een bepaalde mening te hebben. Hierin meegaan zou het eind zijn van de wetenschap. Het is al te ver gegaan met die andere stellingnames.
Historisch besef schreef op 16 oktober 2024 om 15:15
Weigeren een standpunt in te nemen is ook een standpunt innemen. Er bestaat geen enkele positie die niet op zichzelf tegelijkertijd een standpunt is. Je ergens buiten houden is óók een standpunt. Weigeren mee te werken met de Nazi’s is een standpunt. Met oogkleppen op doorwerken met universiteiten in een apartheidsstaat is een standpunt. Menen dat Israel geen apartheidsstaat is – of dat er meer onderzoek nodig is om vast te stellen of het een apartheidsstaat is – is óók een standpunt.
Je kunt nog zo proberen je eigen standpunt te vermommen als neutraliteit, maar dat is een farce. Wat je dan hebt, is een onuitgesproken standpunt in plaats van een uitgesproken standpunt. En vaak is dat onuitgesproken standpunt een stilzwijgende instemming met de status quo.
Een ander punt: je hebt het over moreel leren denken en dat de universiteit geen morele standpunten mag voorschrijven, maar in veel gevallen gáát het helemaal niet over de morele standpunten. Het gaat over de feiten. Een klein voorbeeld:
Niemand zal het oneens zijn met de morele stelling ‘Je moet niet meewerken aan genocide’. Ik ben het eens met die stelling, jij waarschijnlijk ook, de pro-Palestijnse studenten, pro-Israelische studenten, en het CvB. De vraag waar het hier om gaat is ‘Faciliteert de universiteit genocide door samen te werken met Israelische universiteiten?’ Dat is een vraag van hetzelfde niveau als ‘Draagt de mens bij aan klimaatverandering?’
Het standpunt dat universiteiten in die beide vragen moet innemen, is het standpunt dat strookt met de feiten. En ja, dan is het de taak van de universiteiten om die feiten te benoemen en om degenen die de feiten glashard blijven ontkennen af te vallen. Als je denkt dat de mens niet bijdraagt aan klimaatverandering, dan heb je het fout. Wat je denkt, klopt niet. Zo simpel kan het zijn.
Vervolgens kunnen we de morele vraag stellen: ‘wat moeten we daar nou mee?’ Maar in het geval van genocide zijn er vermoedelijk weinig mensen die twijfelen over de morele vraag.
AK schreef op 17 oktober 2024 om 10:31
@Mienke de Wilde: De ‘Historisch besef’ heeft alles al gezegd in een uitstekende repliek. Maar toch nog dit:
“Een universiteit die geen standpunten inneemt is niet amoreel of immoreel; haar hoogste moraal moet opiniediversiteit zijn om via het onderzoeken en experimenteren met verschillende morele standpunten mensen te leren HOE zij zouden kunnen denken. Niet WAT zij moeten denken.”
De notie dat de hoogste moraal van een universiteit ‘opiniediversiteit’ moet zijn is heel vreemd. Wetenschap draait om *waarheidsvinding*. Niet elke opinie is evenveel waard. We gaan als universiteit ook niet uitdragen – in onderzoek noch onderwijs noch organisatie – dat klimaatverandering een hoax is. Of dat mensen van kleur inferieur zijn. Of dat de aarde plat is. Als we jouw logica volgen, heeft de universiteit geen enkele functie meer behalve een forum voor de meest absurde ideeën.
Ten tweede, ja, er moet ruimte zijn voor discussie over zaken waar discussie over mogelijk is. En de meest absurde ideeën (zoals bovengenoemde) kunnen onderwerp van onderzoek zijn: waarom hangen mensen absurde ideeën aan?. Maar dat wil niet zeggen dat de universiteit zelf geen enkele stelling zou moeten nemen over wat dan ook. Dat moet zij wel doen, want wetenschap draait om waarheidsvinding, niet om ‘opiniediversiteit’.
Ten derde is de universiteit behalve een instituut voor waarheidsvinding een actor in een gemeenschap met een verantwoordelijkheid vóór die gemeenschap. Als zij als instituut geen enkele acht zou slaan op de maatschappelijke schade die zij zou veroorzaken (bijv. door vlees te blijven promoten, fossiele brandstoffen te blijven gebruiken, racisme te faciliteren, mensenrechtenschendingen te faciliteren) zou dat maatschappelijk onverantwoord zijn. Geen enkel instituut kan ontslagen worden van maatschappelijke verantwoordelijkheid, ook de universiteit niet.
Over wat die verantwoordelijkheid is kunnen we discussiëren. (Wat deze studenten met hun opiniestuk hier doen.) Vervolgens komt het neer op waarheidsvinding. Is er een klimaatramp? Is er genocide? Zo ja, dan heeft de universiteit daar vanuit waarheidsvinding en maatschappelijke verantwoordelijkheid naar te handelen.
Hendrik schreef op 17 oktober 2024 om 00:32
Ik haak weer af als ik het woord ‘genocide’ weer ten onrechte gebruikt zie worden. Het is verschrikkelijk wat de burgers in Gaza het afgelopen jaar hebben meegemaakt, maar i.t.t. wat er bijvoorbeeld in Darfur gebeurt (stelselmatig uitmoorden van de niet-islamitische Afrikaanse bevolking), is dit geen genocide maar een stadsoorlog met alle verschrikkelijke bijkomstigheden. Net als we overigens in Mosul hebben gezien, waar een andere islamitische terreurgroep zich in een stad tussen de burgers verschanst had. Elk slachtoffer is er een teveel maar de onafhankelijke cijfers (John Spencer) schatten dat ca. 1 op de 2 doden een legitiem doelwit was en dat dit voor zo’n type oorlog zelfs zeer laag is. Nogmaals, elke dode is voor de nabestaanden verschrikkelijk, maar laten we alsjeblieft ophouden met het woord ‘genocide’ te gebruiken als overduidelijk is dat dat niet het geval is.
AK schreef op 17 oktober 2024 om 10:41
Daar denkt de aanklager van het Internationaal Strafhof toch echt anders over. Ook de rechters van het Internationaal Strafhof vrezen dat het anders zit. Talrijke genocide-experts (inclusief Israëlische) en mensenrechtenorganisaties zien dat anders (https://www.theguardian.com/world/article/2024/aug/13/israel-gaza-historian-omer-bartov). En de cijfers die jij aanhaalt zijn een grove onderschatting, aangezien het werkelijke slachtoffertal waarschijnlijk op meer dan 186.000 doden uitkomt: https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(24)01169-3/fulltext. De UN Independent International Commission of Inquiry on the Occupied Palestinian Territory heeft een paar dagen geleden nog een rapport uitgebracht dat vaststelt dat Israël door haar totale vernietiging van de gezondheidszorg in Gaza bezig is met de misdaad tegen de menselijkheid van ‘uitroeiing’. https://www.ohchr.org/en/press-releases/2024/10/un-commission-finds-war-crimes-and-crimes-against-humanity-israeli-attacks
AK schreef op 17 oktober 2024 om 12:05
Hierboven schreef ik Strafhof, dat moest natuurlijk Gerechtshof zijn. Daarmee vervalt ook de eerste zin over de aanklager Khan.
Verder:
https://www.bu.edu/articles/2024/is-israel-committing-genocide-in-gaza/
https://news.un.org/en/story/2024/03/1147976
https://contendingmodernities.nd.edu/global-currents/statement-of-scholars-7-october/
https://www.theguardian.com/world/article/2024/aug/13/israel-gaza-historian-omer-bartov
https://jacobin.com/2024/07/amos-goldberg-genocide-gaza-israel
Klaas Landsman schreef op 17 oktober 2024 om 07:17
Uitstekend artikel! Essentieel is voor mij dat Israël zich al decennia buiten de internationale rechtsorde plaatst door op haar van toepassing zijnde VN-resoluties over de bezette gebieden te negeren, en recent en in direct verband met Gaza zich ook niet houdt aan de uitspraak van het ICJ op 26 januari 2024 (in de zaak aangespannen door Zuid-Afrika). Het voortdurend schenden van het humanitair oorlogsrecht, en van de mensenrechten in algemene zin, wordt door de VS en Nederland echter getolereerd. Daarmee plaatsen ook deze landen zich feitelijk buiten de internationale rechtsorde. Recht heeft helemaal geen zin meer als er met twee maten wordt gemeten. De Nederlandse universiteiten doen hier niets tegen, terwijl het doorsnijden van academische banden een duidelijk signaal zou geven.
Radboud rood van schaamte schreef op 22 oktober 2024 om 05:05
Het CvB zou er goed aan doen de Hermesdorfprijzen niet meer uit te reiken en de Titusdag af te schaffen, omdat dat niet strookt met het instemmen met massale kindermoord.