Aan het eind van de maand reflecteert Denker des Vaderlands René ten Bos op een kwestie uit de actualiteit. Met vandaag de politieke chaos in zijn geliefde Italië.

Waar zitten we eigenlijk naar te kijken? Is dit een actie van de man zelf, of heeft iemand anders hem aan de touwtjes? Kijkend naar het wereldtoneel in mei zijn deze vragen bij René ten Bos meer dan eens opgekomen. Bijvoorbeeld in het schimmenspel tussen Trump en zijn Noord-Koreaanse tegenspeler Kim Jong-un. Of bij de manier waarop Europa – met Nederland voorop – de Brexit afhandelt alsof die helemaal niet bestaat, om liever gezamenlijk de pijlen te richten op Rusland. ‘Het is helemaal niet meer duidelijk wat de Brexit eigenlijk is. Het heeft er de schijn van dat Europa liever de aandacht afleidt naar een nieuwe koude oorlog met Rusland.’

Achterkamertjes

Het beeld van het schimmenspel in de politieke arena is bij Ten Bos nooit ver weg. ‘Ik zeg niet dat er meer transparantie zou moeten zijn. De politiek kan niet functioneren zonder onhelderheid.’ Het boeit de Denker des Vaderlands hoe de populistische partijen Europa verketteren vanwege de gebureaucratiseerde achterkamertjes. ‘Er is iets geks aan de hand met Europa. Ze is mede ontstaan als reactie op het failliet van het charismatisch leiderschap, waarna ze zich vooral als bureaucratische macht heeft gemanifesteerd. En nu zou die bureaucratie volgens de populisten te ver doorschieten en klinkt weer een roep om charismatische leiders.’

‘Er is iets geks aan de hand met Europa’

Zie Hongarije, zie Polen, en zie deze maand ook het aanzwellend anti-EU-sentiment bij de verkiezingen in Italië. Allemaal mist. Ten Bos wijst naar een studie die uitwijst dat de EU minder bureaucratisch is dan de eerste de beste Nederlandse gemeente. ‘Er zijn gemeentes in Nederland waar 45 procent van het budget wordt besteed om het gemeentelijk apparaat zelf  in stand te houden, in de EU is dat percentage stukken lager.’

Overwinning

Tja, Italië. Wat is dáár deze maand gebeurd toen president Mattarella zijn veto uitsprak over de nieuwe regering van Lega en Vijfsterren, de twee populistische winnaars van de verkiezingen. ‘Heeft de president dit gedaan uit oprechte zorg over de anti-EU-politiek van de twee partijen? Of trekt Brussel aan de touwtjes bij deze beslissing en hebben ze Mattarella bespeeld uit vrees voor een nieuwe exit? Je kunt er alleen maar naar gissen.’

Ten Bos voorziet dat het presidentieel veto de populisten alleen maar in de kaart speelt, met een nóg grotere overwinning van de twee bij de onvermijdelijke nieuwe verkiezingen. Dan moeten de EU-supporters, waar Ten Bos zich toe rekent, zich pas echt zorgen gaan maken. De aversie van de Italianen richt zich tegen de politieke elite. ‘En terecht. Maar doordat een beeld is ontstaan van verstrengeling van de oude elites met die van Brussel, is de EU in de negatieve beeldvorming meegesleept.’ Maar minder EU zal Italië allerminst helpen, analyseert Ten Bos. ‘En de bevolking weet dat eigenlijk ook wel. Overal waar in dat land in de publieke ruimte iets goeds gebeurt, staat er een bordje van de EU naast.’