Aan het eind van de maand reflecteert Denker des Vaderlands René ten Bos op een kwestie uit de actualiteit. Met dit keer het filenieuws dat files langer zijn dan ooit. Meer asfalt? Lost weinig op en de filerijder zelf is volgens hem niet per se bij een oplossing gebaat. ‘De filerijders hebben hun momenten van traagheid nodig.’

Het is heus niet zo moeilijk om echte oplossingen voor het fileprobleem te bedenken, zegt Ten Bos. Denk aan een verdrievoudiging van de kosten van het autorijden, of de verplichting om met minimaal drie mensen in een auto te zitten. ‘Het probleem is dat deze oplossingen niet echt populair zijn.’

De favoriete oplossing van de beleidsmakers – meer asfalt – leidt volgens Ten Bos alleen maar tot een verschuiving van het probleem. Denk aan de files die van de brug bij Ewijk op de A50 zijn verschoven naar knooppunt Bankhoef bij Wijchen. ‘De echte oorzaak van de files is dat de steden, waar al die auto’s naar toe gaan, gewoon niet in staat zijn in korte tijd zoveel verkeer te absorberen.’

System error

Een oplossing, maar onhaalbaar: alle steden platwalsen en een compleet nieuwe infrastructuur voor de automobilist bedenken. Ten Bos noemt de file een system error, die je niet kunt uitbannen. ‘Intussen verzint men van alles, om de indruk te geven dat er echt iets tegen gedaan wordt. Maar stiekem weet iedereen dat er geen aanvaardbare oplossing is.’

Een van de weinige filosofen die over files heeft nagedacht, is Peter Sloterdijk. Hij hoopte dertig jaar geleden nog vurig dat ergens tussen de aan elkaar gekleefde bumpers op de vakantiewegen naar het zuiden  een flits van helderheid zou ontstaan. Een inzicht dat Ten Bos als volgt verwoordt: ‘Als alles om je heen versnelt, zijn er momenten van traagheid nodig. Er moet op de rem worden getrapt. Zo is voor de manager de dagelijkse file de onmisbare buffer tussen werk en thuis. Alleen door vertraging kan hij zijn naargeestige managementstijl afleggen.’

De files zijn onvermijdelijk in de mobiele samenleving, en dan kun je er volgens Ten Bos maar beter in berusten. Geniet ervan. Beluister een boek, geniet van de muziek, wordt weer een beschaafd mens. Met de Stoa als raadgever. ‘De stoïcijnen hebben het goed gezien: van wat je nu eenmaal overkomt, moet je het beste zien te maken.’