Interdisciplinariteit is waardevol, maar moet wel op een goede manier worden uitgevoerd. Dat concludeert De Jonge Akademie in een nieuw advies voor studenten, docenten en bestuurders. De vijftig jonge wetenschappers vrezen vooral de teloorgang van een degelijke basiskennis.

Eerst wat theorie. Multidisciplinariteit betekent vanuit verschillende vakgebieden naar één onderwerp kijken. Bij interdisciplinair onderwijs daarentegen worden twee of meer onderwijsvelden geïntegreerd, met het doel om oplossingen te formuleren op problemen die meer dan één discipline overspannen.

Wie zich met mensenrechten bezig houdt, heeft bijvoorbeeld juridische, historische en politicologische kennis nodig. Bij multidisciplinariteit worden losse disciplines naast elkaar gezet. Wanneer je een interdisciplinair programma opzet, moet je methoden en concepten uit de verschillende vakgebieden combineren en zo tot nieuwe inzichten proberen te komen. Als de integratie goed lukt, is er pas werkelijk sprake van interdisciplinair onderwijs.

Genderstudies

Bedrijven en overheden zijn vragende partij van dergelijke interdisciplinaire trajecten, omdat ze inspelen op maatschappelijke problemen die om verschillende invalshoeken vragen.

‘Wetenschappers stuiten op tal van praktische problemen van interdisciplinariteit’

Universiteiten spelen graag op deze vraag in. Zo staat in het Strategisch Plan van de Radboud Universiteit dat op de grensvlakken van bestaande onderzoeksterreinen ‘nieuwe inzichten ontstaan die op hun beurt de kijk op onze wereld veranderen’.

Vandaar de tendens om brede bacheloropleidingen en nieuwe masteropleidingen in te richten die verschillende disciplines met elkaar combineren. Denk aan biomedische technologie, conflict- of genderstudies. Ook de Radboud Universiteit experimenteert hiermee, bijvoorbeeld in de bachelor Philosophy, politics and society. Ook niet onbelangrijk: onderzoeksprojecten die inspelen op interdisciplinaire maatschappelijke problemen krijgen vaak subsidie.

Roosters

In een advies dat vandaag wordt gepubliceerd wijst De Jonge Akademie op de gevaren van een te verregaande interdisciplinariteit. ‘Bestuurders nemen interdisciplinariteit graag op in de visie van de universiteit, maar wetenschappers stuiten vandaag nog op tal van praktische problemen’, zegt Lotte Jensen, vicevoorzitter van De Jonge Akademie en hoogleraar Nederlandse literatuur- en cultuurgeschiedenis aan de Radboud Universiteit.

Als universiteiten interdisciplinariteit echt belangrijk vinden, moeten ze volgens De Jonge Akademie investeren. Niet enkel in kleine pilots of denktanks, maar ook in coördinatie. ‘Bij interdisciplinaire programma’s is het opstellen van roosters een hele klus’, aldus Jensen.

Gereedschapskist

Minstens zo belangrijk vindt De Jonge Akademie dat de disciplinaire basis niet verloren gaat. Voordat studenten onderwijs krijgen uit meerdere vakgebieden, moeten ze met andere woorden een stevige basis hebben in één discipline. ‘Zie het als een gereedschapskist die je nodig hebt om te opereren in een academische context,’ aldus Jensen. ‘De kennis van die kist staat stevig onder druk.’

Alle wetenschappers die De Jonge Akademie ondervroeg, wezen op dit probleem. De meeste bacheloropleidingen hebben nu al een breed karakter. Alleen bij geneeskunde lijkt de basiskennis in de bachelor niet onder druk te staan.

Journalisten

Jensen wijst erop dat De Jonge Akademie de voordelen van interdisciplinair onderwijs erkent, maar dat een goede disciplinaire kennis onontbeerlijk is voor kwalitatief goed onderwijs. De Jonge Akademie adviseert daarom om de interdisciplinariteit pas in het tweede of het derde jaar van de bachelor te integreren. ‘Alles draait om een goede balans’, zegt Jensen. ‘Je kunt geen bruggen bouwen zonder stevige pijlers’.

Met een voorbeeld uit haar eigen faculteit zet Jensen haar argument kracht bij. ‘Letterenstudenten worden na hun studie journalist, beleidsmedewerker, docent aan een middelbare school of nog iets anders. Onze opleidingen moeten inspelen op een brede waaier aan vaardigheden, maar specialistische kennis op het terrein van de geschiedenis, het Engels of Frans is ook heel belangrijk.’

 Het volledige advies van De Jonge Akademie, ‘Grensoverstijgend. Kansen en belemmeringen voor interdisciplinair academisch onderwijs’, lees je hier.