Leraren hebben positieve en negatieve associaties bij de namen van de kinderen in hun klas. Onbewust denken ze dat een Juliet of een Anne-Sofie het beter doet dan een Priscilla of een Kaylee. Dit kan invloed op hun schoolprestaties hebben, zegt onderzoeker Eddie Denessen. ‘Onbewust dagen ze sommige leerlingen meer uit en onderschatten ze anderen.’ Dit zie je ook terug op de Radboud Universiteit.

Universitair hoofddocent Onderwijswetenschappen Eddie Denessen doet onderzoek naar allerlei vormen van kansenongelijkheid in het onderwijs. ‘Samen met collega’s onderzoek ik hoe leraren omgaan met verschillende leerlingen, maar bijvoorbeeld ook hoe het onderwijs op beleidsniveau wordt georganiseerd voor verschillende groepen,’ vertelt hij. ‘We richten ons op alles wat te maken heeft met differentiatie en selectie gebaseerd op de achtergrond van leerlingen.’ Voorbeelden hiervan zijn de invloed van de sociaal-economische achtergrond van leerlingen op verwachtingen in het onderwijs, of de invloed van de etnische achtergrond van een leerling.

Deze week werden de voorlopige resultaten van een onderzoek naar meisjesnamen opgepakt door de media. Tien jaar geleden deed Denessen al een onderzoek naar Turkse en Marokkaanse jongensnamen en de positieve of negatieve associaties die leraren daarbij voelden. De keuze om nu voor meisjes te gaan, was willekeurig, zegt Denessen. ‘Het hadden ook weer jongensnamen kunnen zijn.’

De meisjesnamen die de onderzoekers gebruikten, kwamen uit een eerder onderzoek van nieuwszender RTL. ‘Daar werd onderzocht welke namen mensen met verschillende opleidingsniveaus kozen voor hun kinderen,’ vertelt Denessen. Daar kwamen vijf namen uit voor hoogopgeleide ouders: Juliette, Cathelijne, Florentine, Anne-Sofie en Marie-Louise. Voor wat Denessen de ‘arbeidersklasse’ noemt, werden het Samantha, Kimberley, Kaylee, Priscilla en Destiny.

Krulletje

De onderzoekers lieten leraren meisjesnamen verbinden met woorden als ‘voldoende’ en ‘onvoldoende’ of met bijvoorbeeld afbeeldingen van een krulletje. En daaruit bleek dat meisjesnamen die vaak worden gekozen door hoogopgeleide ouders vaker worden geassocieerd met goede schoolprestaties dan namen die vaker voorkomen in de arbeidersklasse.

Het risico bestaat dat leraren meisjes met namen uit de eerste groep voortrekken, zegt de universitair hoofddocent. ‘Dat is onbewust en de associaties met namen zijn niet onlogisch. Kinderen met hoogopgeleide ouders doen het vaak ook beter op school. Maar je wilt voorkomen dat die verschillen groter worden doordat de leraar kinderen verschillend behandelt.’ Denessen werkt er ook actief aan om hier iets aan te doen. ‘Ik heb meegewerkt met een project van Linda van den Bergh van Fontys hogescholen, bijvoorbeeld, waarbinnen we materiaal hebben ontwikkeld voor lerarenteams om dit soort onbewuste vooroordelen bespreekbaar te maken,’ zegt hij.

Verwachtingen

Aan de Radboud Universiteit starten ieder jaar veel Annes. Tijdens de introductie van 2020 heetten maar liefst 38 studenten Anne. Ook Julia, Fleur, Lotte, Femke en Eva zijn populaire namen. Denessen lacht. ‘Dit verbaast me niks, vul het maar in.’ Betekent dit dan dat deze studenten tijdens hun schoolcarrière allemaal zijn voorgetrokken? ‘Dat is natuurlijk niet wat uit dit onderzoek blijkt,’ zegt hij. ‘Het zegt meer iets over de populariteit van die naam in hoogopgeleide kringen.’

Het onderzoek is vooral bedoeld om mensen bewust te maken van hun vooroordelen. ‘Daar probeer ik met leraren aan te werken,’ zegt Denessen. ‘Zodat onbewuste associaties niet doorwerken in de verwachtingen en aanpak in de klas.’