De onvermijdelijke keuze van een collegevoorzitter met een groot hart voor de universiteit
-
Adriaan Duiveman. Foto: Dick van Aalst
Columnist Adriaan Duiveman keek met bewondering hoe CvB-voorzitter Daniël Wigboldus het gesprek aanging met demonstranten. ‘Ik zou niet in de schoenen van CvB-leden willen staan - welke loonschaal daar ook bij mag horen.’
‘We waarderen die betrokkenheid oprecht enorm,’ zegt CvB-voorzitter Daniël Wigboldus, ‘we willen dit gesprek met elkaar voeren. Maar dit, onder deze druk, (…) dat is niet de manier.’ In de bevende telefoonbeelden van een Gelderlander-journalist zien we Wigboldus praten met de demonstrantenwoordvoerder. Het is laat in de avond, het CvB gaat de bezetters vorderen het Erasmusgebouw te verlaten. Een docent, duidelijk aangedaan, neemt het op voor de studenten. ‘Ze hebben een groot hart.’ Kijkend naar een filmpje heb ik groot respect voor iemand anders met een groot hart: Wigboldus.
De bezetting was te verwachten. Zoals de hoofdredacteur van dit onvolprezen medium al schreef is het de tactiek van de demonstranten dat ze elke dag een trede hoger op de escalatieladder gaan. Na het festivalachtige kampement, oorverdovende lawaaimarsen over de campus en een tien minuten lange blokkade van een centrale verkeersader, kozen de betogers ervoor om een grote troef te spelen. En ze wisten hoe dat zou eindigen.
‘Gaat een algehele boycot één leven in Rafah redden?’
Het CvB had helder gecommuniceerd dat dat niet getolereerd zou worden. Maar de actievoerders wisten ook dat als ze deze grens over zouden gaan, ze de media-aandacht zouden krijgen. Zo geschiedde: Gelderlander, Nu.nl, zelfs de NOS, overal kregen ze een podium. Door je als demonstrant te laten wegslepen door een trouwe wetshandhaver laat je immers zien dat je het issue écht heel belangrijk vindt.
Maar welk issue is dat eigenlijk? De demonstranten zijn verdrietig en boos over de brute Israëlische reactie op de Hamasaanval van 7 oktober 2023. Die gevoelens snap ik. Dat er nog ruim honderd Israëlische gijzelaars in Gaza gevangen zitten, geeft de Israëlische staat geen rechtvaardiging om hulpkonvooien te blokkeren en ziekenhuizen, scholen en godshuizen te bombarderen. Het aantal onschuldige Palestijnse kinderen dat is gestorven, moet ieder mens aan het hart gaan.
Maar dat de demonstranten specifiek het Erasmusgebouw bezetten, heeft een andere reden. De betogers willen dat de universiteit de banden met Israëlische academische partners doorsnijden. Mijn Leuvense rector Luc Sels betoogde dat de universiteit echter een rare plek is voor Palestinabetogingen. Als je echt iets wil doen tegen het geweld tegen Palestijnen in Gaza moet je demonstreren in het centrum van de militaire en diplomatieke macht: naast het parlement of voor de ambassade. Hoewel sommige universitaire onderzoeksprojecten inderdaad problematisch bleken – en die ook zijn beëindigd – stopt een algehele academische boycot ook studies naar biodiversiteit of hersenen. Gaat dat één leven in Rafah redden?
Ook wanneer een universiteit eisen van demonstranten inwilligt, kan het alsnog uit de hand lopen. Dat ontdekten de bestuurders van de UGent. De Vlaamse rijksuniversiteit had toegezegd drie onderzoeksprojecten met Israëlische partners te beëindigen, maar het ging studenten niet snel en ver genoeg. Afgelopen vrijdag drongen betogers het rectoraat binnen. Vier medewerkers, zo rapporteerde de universiteit, raakten gewond.
CvB-leden moeten nu eindeloos wikken en wegen over hoe ze de veiligheid van studenten en medewerkers garanderen en hoe ze het belang van het instituut dienen. Hoeveel ruimte geef je protest? Waar trek je de grens?
‘Welke beslissing je ook neemt, het zal voor een deel van de universitaire gemeenschap altijd de verkeerde zijn’
Als je eenmaal een getrokken grens opgeeft en de studenten achter hun barricades laat zitten, weet je dat het verdere escalatie in de hand werkt. Die confrontatie zoeken ze immers. Maar als je wel een bezetting stopt, trouw als je bent aan je helder gecommuniceerde ultimatums, word je weggezet als harteloze hotemetoot. Daarnaast geef je demonstranten zo hun gewenste media-aandacht. Welke beslissing je als CvB ook neemt, het zal voor een deel van de universitaire gemeenschap altijd de verkeerde zijn.
Ondertussen scanderen gemaskerde mannen naar je dat je medeplichtig bent aan volkerenmoord. Ze gooien bloedrode verf in de vijver en kalken met graffiti op de muur van je kantoor dat gestorven zielen je zullen najagen. Hoe warm de toga’s ook zijn, het zal je niet in de koude kleren gaan zitten.
Ik heb enorm veel respect voor de Nijmeegse CvB-leden. Ik zou niet in hun schoenen willen staan – welke loonschaal daar ook bij mag horen. Op de bezettingsavond was Wigboldus kalm en duidelijk en legde hij de demonstranten uit dat het gesprek heus mogelijk was. Alleen niet op deze manier. De betogers kozen ervoor om te blijven zitten. Het CvB moest vervolgens het onvermijdelijke doen. Het deed Wigboldus verdriet, zo zei hij, en hij vorderde het gebouw ‘met lood in de schoenen’.
Dat lood zag je ook op de beelden van De Gelderlander. Voor het Erasmusgebouw stond een bestuurder met een groot hart voor de universiteit.
Lees alle columns van Adriaan Duiveman
S schreef op 29 mei 2024 om 11:31
Wat ontzettend goed verwoord, helemaal mee eens!
A schreef op 29 mei 2024 om 11:49
Inderdaad respect voor ons college en de manier waarop ze, ondanks dat ze dat niet makkelijk wordt gemaakt, de dialoog open probeert te houden.
JV schreef op 29 mei 2024 om 12:11
Mijn grote complimenten voor deze haarscherpe en evenwichtige bijdrage.
Suzanne schreef op 29 mei 2024 om 13:44
Dank je wel, Adriaan, dat jij wél de kunst verstaat mijn gedachten en gevoelens zorgvuldig te formuleren.
Herman van de Berg schreef op 29 mei 2024 om 13:48
Hear hear! Goed gezegd.
PO schreef op 29 mei 2024 om 13:49
Helemaal mee eens. Mooi verwoord!
Amiel Engel schreef op 29 mei 2024 om 13:56
Ik heb begrip voor veel van de punten in dit artikel, maar ik vind de opmerking dat studenten beter bij het parlement of ambassade kunnen protesteren kortzichtig. Ten eerste is die ambassade ver weg, heen-en-weer reizen kan al snel 50 euro kosten. Ten tweede, in tegendeel tot een ambassade zijn studenten van nature deel van hun universiteit: ze ontvangen iets van de universiteit en ze dragen eraan bij. Ik vind het dus volstrekt logisch dat studenten er ten eerste zeker van willen zijn dat het instituut waar ze deel van zijn niet bijdraagt aan de lopende genocide in Gaza. Ik vind het goed en logisch dat studenten (eerst) hier protesteren.
Hierbuiten verwijst dit column naar een artikel van de Volkskrant als argument dat problematische banden al verbroken zijn. Ik heb dit artikel gelezen, waarin wordt verwezen naar een enkel verband waarbij op dit moment heroverwegen wordt of de samenwerking met een Israelische groep verantwoord is. Onze universiteit heeft echter nog steeds niet een duidelijke lijst gepubliceerd, noch heeft ze deze verbanden kritisch en publiekelijk heroverwogen. Wek dus vooral niet de indruk dat we al in een stadium zijn dat we zeker zijn dat al onze banden met Israelische onschuldig zijn.
Nathan schreef op 29 mei 2024 om 23:07
Bedankt voor dit tegengeluid, Amiel!
Ik moet direct denken aan BOOS, S08E11. Protesten bij ambassades gaan volgens mij niet zo veel uithalen, gezien veel ambassades toch al een (enigszins arrogante) houding hebben van “wij kunnen veel maken”.
Ik ben het volstrekt met je eens dat het ontzettend logisch is dat studenten hier protesteren, en ik betreur het dat de discussie te vaak gaat over de vorm van het protest (zie bijvoorbeeld de reacties op het nieuws omtrent de bezetting van het Erasmusgebouw) en niet over de inhoud van het protest. Wat houden de samenwerkingen tussen Radboud en Israëlische universiteiten in? Welke overwegingen maakt het CvB voordat zij besluiten deze samenwerkingen/banden niet te verbreken? Welke verschillen zien zij met de voorgaande banden met Russische universiteiten, die wél binnen aanzienlijke tijd werden verbroken? Het is slechts een greep uit een reeks vragen die nu al enige tijd onbeantwoord blijft.
Vincent Hunink schreef op 29 mei 2024 om 14:11
Mooie column!
Marc Colsen schreef op 29 mei 2024 om 14:28
Informatieve column die getuigt van oordeelsvermogen, zoals we gewend zijn van deze schrijver.
Vraag aan de redactie: heeft u wel eens overwogen een enquête te houden onder medewerkers van de Radboud Universiteit over de studentenprotesten? (Of bestaat zo’n enquête al en heb ik deze gemist?) Ongeveer 350 medewerkers hebben een steunpetitie ondertekend. Dat is veel, maar bij lange na geen meerderheid. De stemmen van de niet-ondertekenaars zijn (voor mij) veel minder hoorbaar, althans in de media. Het zou interessant zijn te weten welke hun redenen zijn en in welke mate die onderling overeenkomen.
Tom Steenblok schreef op 29 mei 2024 om 15:24
Het gaat niet om gesprek of media-aandacht. Het gaat om de banden verbreken, zodat ons onderzoek niet langer de reputatie en wetenschap sterkt van Israelische universiteiten. Deze universiteiten ontwikkelen wapens, doctrines, huisvesten militaire programma’s en hebben gebouwen op bezet grondgebied. Ze dragen direct bij aan genocide. Willen wij met ons onderzoek meewerken aan hun academische reputatie? Willen wij doen alsof het ‘business as usual’ is? Een kamp ging blijkbaar niet ver genoeg. Het CvB voelde de druk na twee weken blijkbaar nog niet genoeg. Ik snap volledig dat de demonstranten dan andere methoden gaan gebruiken.
Christopher schreef op 29 mei 2024 om 16:21
Het CvB heeft het recht om nee te zeggen, wat je er ook van mag vinden. De protesterende studenten hebben daarentegen niet het recht een gebouw te bezetten, journalisten in hun werk te belemmeren en grafitti te spuiten. Verder is het verboden om gezichtsbedekkende kleding te dragen in overheidsgebouwen en bij onderwijsinstellingen (https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/gezichtsbedekkende-kleding-in-de-media-boerkaverbod/gezichtsbedekkende-kleding-gedeeltelijk-verbieden).
T. schreef op 29 mei 2024 om 16:31
Ik vind het triest en verschrikkelijk hoe een student hier ageert tegen Israël en Israëlische universiteiten. Een dergelijke eenzijdigheid is niet geïnteresseerd in vrede. En de volledige naam wordt gegeven. Dit laat zien hoe natuurlijk en wijdverspreid deze ophitsing is. Hoe eenvoudig moet zijn wereldbeeld zijn. Hoe weinig hij moet weten over de wereld. Zoveel slechte conflicten in de wereld, zoveel universiteiten die op de een of andere manier ergens bij betrokken zijn, maar het enige dat telt is dat de universiteiten van de enige Joodse staat over de hele linie geïsoleerd zijn. Ik ga er niet in mee, wat mijn universiteit ook beslist onder druk van een kleine, luidruchtige, geradicaliseerde minderheid. Geen vermoorde Yezidi’s, geen geweld in Iran, geen bombardementen op Koerden en Syriërs door Assad of Erdogan, niets wat in Darfur gebeurt of wat China doet heeft ooit deze hersenloze haat doen ontvlammen. En er is nog nooit een algemene oproep gedaan om een volk te straffen. Ik vraag me af waarom.
Tom Steenblok schreef op 29 mei 2024 om 17:38
@Christopher Lees je anders even in over burgerlijke ongehoorzaamheid.
Tom Steenblok schreef op 29 mei 2024 om 17:40
@T Ik ageer tegen genocide. Vindt jij het goed dat wij indirect bijdragen aan tienduizenden burgerdoden?
Ik verhul mijn politiek niet. Deze mening is niet populair, zoals je ziet aan de reacties, maar ik schuil niet achter mijn voorletter.
N. schreef op 29 mei 2024 om 16:55
Vraag aan T.: Welke universitaire banden zouden we moeten verbreken met Syrië, Iran, of Libië? Wij hebben geen samenwerkingsverbanden met universiteiten in deze landen, er valt dus ook niks te verbreken. En er kan dus helemaal geen protest tegen die samenwerkingsverbanden plaats vinden.
Christopher schreef op 30 mei 2024 om 17:34
Dit is een reactie op Tom Steenblok van 29 mei 2024 om 17:38
Burgelijke ongehoorzaamheid moet vreedzaam zijn. Het intimideren van de vrije pers hoort daar niet bij. Grafitti spuiten en objecten beschadigen ook niet. Bezetten kan vreedzaam in de optiek van de bezetters, maar wat als buitenstaanders daarvan ernstige hinder ondervinden? En wie bepaald vooraf of iets vreedzaam is?
Als een aktievoerder bepaald wat vreedzaam is, dan waren de blokkeerfriezen ook vreedzaam. Dan zijn anti abortusaktivisten die een kliniek bezetten ook vreedzaam en dan is het bezetten van een gebouw om te voorkomen dat er een AZC in komt ook vreedzaam.
E schreef op 29 mei 2024 om 17:46
Ik ben het helemaal eens met deze column. Je ziet in de filmpjes op X dat Wigboldus tot op het laatste moment geduldig en empatisch is, ondanks het provocerende gedrag van de demonstranten.
Johan Oosterman schreef op 29 mei 2024 om 18:20
Waardevolle bijdrage. Zorgvuldig geformuleerd met nuance en met waardering voor de moeilijke positie van het College en de weloverwogen manier waarop het hiermee omgaat. Duiveman balanceert op de foto boven zijn column met een paraplu. Zo moet ook het College balanceren in een wereld die tragisch complex is. Wie de wereld versimpelt tot twee kampen, die van het kwade en die van het goede, verliest de ander uit het oog en legt zich neer bij verdeeldheid en polarisatie. Balanceren op de grens, zonder dat je weet waar de waarheid zich precies bevindt, is geen verwijtbaar gedrag. Het is een deugd.
Henk schreef op 29 mei 2024 om 23:36
“Hoewel sommige universitaire onderzoeksprojecten inderdaad problematisch bleken – en die ook zijn beëindigd – stopt een algehele academische boycot ook studies naar biodiversiteit of hersenen. Gaat dat één leven in Rafah redden?”
Gek genoeg hebben we onszelf die vraag totaal niet gesteld toen we alle Russische studenten er uit hebben getrapt en de banden met de Russische universiteiten hebben verbroken. Heeft dat ook maar één leven in de Oekraïne gered?
T schreef op 29 mei 2024 om 23:40
Proberen je eigen positie retorisch immuun te maken voor kritiek is geen argument. Je weet precies wat ik bedoel. Er zijn twee punten: 1. er zijn andere conflicten. 2. er zijn dictaturen waarmee de RU en vele andere universiteiten verschillende relaties hebben. Als je de dubbele standaarden hier niet ziet, dan wil je ze niet zien.
N. schreef op 31 mei 2024 om 08:23
1. Uiteraard zijn er andere conflicten, maar daar gaat het hier niet om. Het gaat om het verbreken van banden met universiteiten die oorlog en onderdrukking van minderheden ondersteunen. 2. Welke dan? Noem er een voorbeeld. En als je die gevonden hebt: zou jij daar dan wel voor op straat gaan, een demo organiseren, of tenminste studenten ondersteunen die dat wel doen? Ik ga ervan uit van niet…
Diana schreef op 30 mei 2024 om 08:37
Mooi voorbeeld van een houding van de hegeliaanse “schöne Seele”.
Een ding maar: wereldwijde protesten tegen apartheid in Zuid Afrika, ook onder studenten en universiteiten, hebben ontzettend bijgedragen tot het beëindigen van apartheid en hebben wel levens gered. Als het dan is gebeurt, waarom niet nu? Discuss.
Joost schreef op 31 mei 2024 om 00:17
De protesten tegen de apartheid in Zuid Afrika waren protesten van de lange adem. Je kan best beargumenteren dat Israel er al jaren een apartheidsregime op nahoudt, maar de problemen waar men nu tegen protesteert zijn toch een stuk meer acuut. Het gaat nu om bommen die vallen – en die onmiddellijk moeten stoppen met vallen. Een langzame isolatie van het Israelische regime en de Israelische civil society zullen misschien op de lange termijn helpen op de manier waarop het in Zuid Afrika heeft geholpen. Maar de vergelijking is verre van een-op-een. Men poseert een lange-termijnoplossing voor een korte-termijnprobleem.
L. Baan schreef op 30 mei 2024 om 11:10
Er zitten een aantal heel bijzondere frames in dit artikel. Twee die mij bijzonder opvielen:
1) De beslissing van Wigboldus en co. om de politie erbij te betrekken wordt neergezet als ‘onvermijdelijk’. Dit is natuurlijk pertinent onwaar. Het CvB had wel degelijk andere opties; ze hadden de demonstranten kunnen laten overnachten in het Erasmusgebouw. Of nog beter: ze hadden de eisen van de studenten kunnen inwilligen. (En dit kan nog steeds; het is eerder gebeurd, andere universiteiten hebben het eerder gedaan.)
Niks aan wat er maandagavond gebeurde was onvermijdelijk.
2) De omdraaiing van machtsrelaties. Wigboldus zelf stelt dat hij niet wil onderhandelen ‘onder druk’. Demonstrerende studenten worden weggezet als gevaarlijke ‘gemaskerde mannen’. Er was echter maar één groep die maandagavond écht onder druk stond: de protesterende studenten. En er was maar één groep gemaskerde mannen die écht gevaarlijk waren: de gewapende agenten van de Mobiele Eenheid.
Van de partijen die betrokken zijn bij dit conflict, ligt alle institutionele macht bij één van beide partijen: het College van Bestuur. Zij hebben de politie en de staat achter zich staan. De studenten hebben geen enkele macht behalve hun stem. Zij kunnen zich niet beroepen op eigendomsrechten, hebben geen gewapende mannen achter zich staan op wij zich kunnen beroepen.
Dit hele artikel gebruikt frames zoals deze op de manier waarop apologeten van autoritaire regimes dat al eeuwen doen. Het geweld van de kant van de machthebbers wordt goedgepraat door het neer te zetten als noodzakelijk gevolg van de acties van hen die zich tegen die macht verzetten.
Je zou deze frames ook kunnen omdraaien: de acties van de studenten waren een noodzakelijk gevolg van het feit dat het CvB keer op keer weigert de demonstranten serieus te nemen. Om een einde te maken aan het “gezeur” van de “irritante oproerkraaiers” kiest het CvB er vervolgens willens en wetens voor geweld te gebruiken.
Deze presentatie ligt, mijns inziens, veel dichter bij de waarheid.
Medewerker schreef op 30 mei 2024 om 14:40
“… het feit dat het CvB keer op keer weigert de demonstranten serieus te nemen.” Wat is dit voor onzin? Het CvB neemt de demonstranten uiterst serieus, al vanaf het eerste begin van de demonstraties. Probleem is dat we hier te maken hebben met mensen die zich alleen maar serieus genomen voelen wanneer ze hun zin krijgen. Daar komt bij dat de demonstranten hun ‘eisen’ (alsof ze iets te eisen hebben …) zo geformuleerd hebben dat er volstrekt geen ruimte is voor onderhandeling, gesprek, compromis, zoeken naar common ground enz. Daarmee maken de demonstranten zelf elk zinnig gesprek onmogelijk.
Radboudiaan schreef op 30 mei 2024 om 12:39
Inderdaad. Wegkijken kan niet meer, CvB “you have a part to play”!
AV schreef op 30 mei 2024 om 14:26
Als oud-medewerker zag ik de tentjes waar een collegezaal behoort. Voor in de zaal de docenten en gastsprekers. In de zaal de leergierige studenten, die alles willen weten over hoe je effectief tot een gezamenlijk standpunt komt in een wel zeer moeilijke problematiek, hoe je dat overbrengt naar elkaar en hoe je anderen buiten de zaal dat laat weten en de externe communicatie en actie begeleid.
Universiteit voer de discussie universitair, zonder onderscheid tussen de bijdrage van expert en lerende, ieder in zijn/haar beste rol. Trek daarna gezamenlijk op met het standpunt dat is voortgekomen uit het academische gesprek.
Christopher schreef op 30 mei 2024 om 17:47
Er wordt meerdere keren gesteld dat het CvB de studenten niet serieus neemt. Maar dat is niet zo. Het CvB heeft de eis gehoord en is het daarmee niet mee eens en daarom heeft zij die eis niet ingewilligd. Zij zegt dus nee. Het zijn de studenten die hier geen genoegen mee nemen, m.a.w. zij accepteren geen nee. Zij zijn dus degenen die het CvB niet serieus nemen.
Nathan schreef op 31 mei 2024 om 12:03
Het zou helpen als het CvB op zijn minst zou uitleggen WAAROM het antwoord nee is, zodat studenten überhaupt in staat zijn om de inhoudelijke dialoog aan te gaan. Met dat het CvB geen inhoudelijke reden opgeeft, is het volgens mij best redelijk om te stellen dat zij de studenten niet serieus neemt.