Het einde van Dry January komt in zicht. Levert een maand vrijwillige drooglegging merkbare gezondheidseffecten op, en is het wel een goede manier om je gedrag te veranderen? Het antwoord is – gelukkig – twee keer positief.

De hele maand kun je er al niet omheen – ook als je niet meedoet: Dry January.  BNNVARA wijdt er zelfs een hele themamaand aan. Nu het einde van de vrijwillige drooglegging deze week in zicht komt, rijst de vraag hoeveel zin het heeft om een maand lang geen alcohol te drinken. En hoe houd je zo’n aangepaste leefstijl vast, als je er in februari mee door wilt gaan?

Het staat buiten kijf dat alcohol schadelijk voor je is, vertelt Isabelle Munsterman, maag-darm-leverarts-in opleiding bij het Rijnstate-ziekenhuis in Arnhem. Niet drinken is altijd gezonder. Ook gezondheidsorganisaties bevelen aan om spaarzaam te zijn met alcohol. De Gezondheidsraad adviseert om helemaal geen alcohol te drinken – of hooguit een glas per dag.

Levertransplantatie

‘Alcohol verhoogt onder andere de kans op het krijgen van kanker, diabetes en alzheimer’, somt Munsterman de lichamelijke gevolgen op. Met name je lever heeft het zwaar te verduren. ‘Langdurig overmatig alcoholgebruik zorgt voor vervetting van je lever en in ernstige gevallen ook voor littekenvorming, cirrose. Je lever kan dan niet meer goed functioneren.’ Soms is een levertransplantatie noodzakelijk.

Zelfs als je alleen tijdens Dry January niets drinkt, heeft dat al aantoonbaar effect op je lichaam, ontdekte Munsterman twee jaar geleden, tijdens haar promotieonderzoek bij het Radboudumc. Samen met NTR-wetenschapsprogramma De Kennis van Nu onderzocht ze de bloedwaarden van een dertigtal Nijmegenaren van wie de helft één maand lang geen alcohol dronk, en de andere helft helemaal nooit.

Wat bleek? Mensen die alcohol lieten staan hadden na een maand significant minder van het zogeheten gamma-GT in hun bloed dan voorheen, toen ze nog zo’n tien glazen gemiddeld dronken per week. ‘Gamma-GT is een stof die aangeeft hoeveel stress de lever heeft’, legt Munsterman uit. ‘Het is een eerste teken van schade.’ Toen de deelnemers daarna weer wel gingen drinken, stegen hun bloedwaardes weer naar het oude niveau.

Colaatje is prima

De gemeten effecten – inmiddels gepubliceerd in vakblad Alcohol & Alcoholism – waren weliswaar klein, toch heeft het zin om een maand niet te drinken, aldus de leverarts. ‘Als je dat jaarlijks doet, telt het uiteindelijk wel op tot jaren zonder alcohol.’

Vergeet ook het gedragseffect van Dry January niet, benadrukt Munsterman ten slotte. ‘Alcohol is sociaal gezien zo vanzelfsprekend, dat je soms pas door het een maand niet te drinken kunt denken: hé, een colaatje is ook prima.’

Risicosituaties

Meedoen met het mediagenieke Dry January is één ding, maar ook na 1 februari alcohol laten staan is een ander. Hoe houd je dat vol? Daartoe zijn drie zaken belangrijk , vertelt gedragswetenschapper Harm Veling, die onderzoek doet naar goede voornemens, met name op het gebied van eetgedrag. Allereerst motivatie. ‘Het begint vaak met een voornemen, bijvoorbeeld om gezonder te willen gaan leven.’ Dat motivatie alléén onvoldoende is, legt hij uit, blijkt wel uit het feit dat bijna de helft van de wereldbevolking wil afvallen, maar dat we desondanks elk jaar gemiddeld zwaarder worden.

‘Motivatie alléén is onvoldoende’

Dat komt omdat ook ‘competentie’ een belangrijke bepalende factor is, vervolgt de universitair hoofddocent sociale en cultuurpsychologie, oftewel het weten wat je moet doen om je doel te bereiken. Bijvoorbeeld – zoals eerder genoemd – je bewust worden van wat alcohol met je doet, maar ook van wat risicosituaties zijn. ‘Plekken waar sterke verleidingen zijn, zoals bijvoorbeeld een café, moet je idealiter vermijden. Het lastige is dat dat ook weer kan conflicteren met andere persoonlijke doelen, zoals ontspannen en vriendschappen onderhouden.’

Niet te streng

Daarom staat of valt een voornemen voor een belangrijk deel uit de rol van de omgeving – de laatste succesfactor. Je moet andere mensen bij je voornemen betrekken, aldus de gedragswetenschapper. ‘Laat weten dat je minder wilt drinken, of afvallen, Naarmate je omgeving je steunt en stimuleert, wordt het makkelijker om je nieuwe leefstijl vol te houden.’

Verval je toch weer in je oude gedrag, wees dan dus niet te streng, relativeert Veling. ‘In moeilijke situaties vol verleidingen red je het op den duur niet met alleen motivatie. Leefstijlverandering is niet niks.’ Bovendien: volgend jaar is er gewoon weer een Dry January.