‘Kaniwa is de nieuwe quinoa’ of ‘snijbieten zijn de nieuwe kool’. Eens in de zoveel tijd duikt er een nieuwe ‘superfood’ op die je lichaam en geest op slag gezond zou moeten maken. Brein- en voedingsonderzoeker Alejandro Arias-Vasquez legt uit of er zoiets bestaat als een geheim ingrediënt voor gezondheid.

In januari vliegen de gezondheidsadviezen je om de oren. Het zijn niet alleen tips voor een beter lichaam, maar ook voor een gezondere geest. Zo schreven onderzoekers van de University of South Australia eind vorig jaar dat het eten van walnoten tentamenstress tegen gaat.

‘Het is onzin dat je van wortels of quinoa gezond wordt’

Alejandro Arias-Vasquez, onderzoeker Psychiatrie en Genetica bij het Radboudumc, wordt zichtbaar moe als hij de data van die studie bekijkt. Het is dan ook niet de eerste keer dat hij tijd vrijmaakt om beweringen als deze te ontkrachten. ‘Ik zeg niet dat goede voeding niet belangrijk is voor je gezondheid. Ik zeg alleen dat de claims eromheen vaak onzin zijn.’

Volgens u bestaat er niet zoiets als een superfood?

‘Nee. Als iemand claimt dat je van wortels of quinoa gezond wordt, dan is dat onzin. Dat komt simpelweg omdat het effect van één voedingsmiddel, product of molecuul op je gezondheid zeer klein is. Er zijn betrouwbare onderzoeken die hebben aangetoond dat voeding invloed kan hebben op de manier waarop je hersenen functioneren, maar we weten nog lang niet hoe dat precies werkt.’

‘Dat komt onder andere doordat een dieet altijd cumulatief werkt. Als je één vette hamburger eet, kan het best zo zijn dat je je daarna niet zo lekker voelt. Dat betekent niet dat je de dag erna een hartaanval krijgt.’

‘Het functioneren van je lichaam wordt beïnvloed door het dieet als geheel. Daaronder valt niet alleen wát je eet, maar ook de manier waarop. Zo moeten proefpersonen die deelnemen aan voedingsonderzoeken heel gestructureerd eten, wat ook een invloed kan hebben op de mentale gezondheid. Misschien speelt het actief bezig zijn met wat je consumeert wel een rol. We kunnen daarin niets uitsluiten of uitlichten als belangrijkste factor.’

‘Het is aantrekkelijk om te geloven dat je al je problemen zou kunnen weg-eten’

Hoe komt het dan dat claims over een magische werking van voedselproducten zo populair zijn?

‘Ik denk dat dat deels te verklaren is doordat we er inmiddels aan gewend zijn. Op de radio of op tv: overal kom je tips en methodes tegen om je gezondheid te verbeteren. Uiteindelijk ga je dan geloven dat zoiets moet bestaan. We grappen met onze collega’s daarom altijd dat de impactfactor van de LINDA 10.000 is, tegenover de factor 3 tot 10 die hooggewaardeerde wetenschappelijke artikelen meestal hebben. Misschien moeten we daar dus maar eens in publiceren (lacht). Verder is het natuurlijk ook heel aantrekkelijk om te geloven dat je al je toekomstige problemen zou kunnen weg-eten.’

Wat kan je dan doen als je bewust bezig wilt zijn met je gezondheid?

‘Natuurlijk kun je het risico op ziektes verkleinen door gezond te leven. Ook weten we dat het schadelijk is voor je lichaam als je volledig stopt met het innemen van bepaalde moleculen, zoals calcium of vitamine C. Het is als veganist dus zeker verstandig om supplementen te slikken om bepaalde moleculen aan te vullen.’

‘Veganisten uitgezonderd komt een gebrek aan voedingsstoffen alleen in extreme situaties voor. Alles wat je nodig hebt is namelijk in heel veel verschillende producten te vinden. Zo zit omega-3 niet alleen in walnoten, maar ook in vis, margarine, koolsoorten en verschillende bladgroenten.’

‘Voedingssupplementen zijn daarom bijna nooit nodig. Je lichaam slaat ze ook niet op voor wanneer het een keertje minder goed gaat. Verspilling van je geld dus. De vuistregel is zo eenvoudig dat mensen het bijna niet willen geloven: als je gezond bent, heb je niets extra’s nodig. Go home and be happy.’