Als studieadviseur luistert Nol Vermeulen al vier decennia naar de dromen en tegenslagen van studenten. En dat terwijl hij alleen even een titel kwam scoren op de universiteit. De student is veranderd, vindt hij. Binnenkort is zijn afscheid bij managementwetenschappen. (Maar elders op de campus duikt hij gewoon weer op.)

Je zet je 37 jaar met hart en ziel in als studieadviseur. En dan nader je de 65. Een maand voor je verjaardag krijg je een brief. Of je je iPad wilt inleveren en je toegangspasje. Je account wordt opgeheven, je personeelsnummer verdwijnt. Alsof je de gevangenis in gaat en nog even je zakken mag legen. Nol Vermeulen was wel even van zijn stuk. ‘Natuurlijk, het is de ambtenarij en het is allemaal niet kwaad bedoeld, dat begrijp ik ook. Maar toch.’

We leven een jaar later en Nol Vermeulen is er nog steeds. In april komt er een afscheid bij managementwetenschappen. Al hoeft dat van hem niet zo. ‘Ik ben niet zo van de afscheiden en de speeches. Daarbij: ik heb alweer een nieuw tijdelijk contract bij letteren. Als het aan mij ligt blijf ik voorlopig nog wel inzetbaar. Waarom niet?’

Accountant

De meest ervaren studieadviseur van de universiteit laat zich niet zo maar wegsturen. Vermeulen merkt dat hij wel degelijk nog in een vraag voorziet. Jonge collega’s vragen hem geregeld om advies, vwo’ers ogen gerustgesteld als hij hun vertelt wat studeren inhoudt, studenten veren op van zijn relativerende toon. Hij is al bijna vier decennia studieadviseur. Eerst op de rechtenfaculteit, waar hij in 1979 begon aan een studie rechten. Hij was 28 en had al een jaar of vijf als accountant gewerkt. ‘Ik kwam even een titel halen om carrière te kunnen maken in het bedrijfsleven. Ik was van plan om weer terug te gaan naar de wereld van Peter Stuyvesant.’ Als rechtenstudent verdiende hij in de avonduren bij, eerst als student-assistent, later als assistent-studieadviseur. In zijn vierde jaar trad hij vast in dienst als studieadviseur op de rechtenfaculteit.

Toen studeerde u er ook nog bij?

Lachend: ‘Ja, een vak per jaar. Door mijn werk ben ik geen voorbeeldige student geweest qua tijd. Ik heb er uiteindelijk elf jaar over gedaan. Rechten heb ik niet afgemaakt.’

Hij stapte over naar de kersverse faculteit beleidswetenschappen, de voorloper van managementwetenschappen. Zelf gebruikt hij daarvoor graag het zakenjargon dat hij gewend was. ‘Je kunt wel zeggen dat ik ben weggekocht door de faculteit beleidswetenschappen in oprichting.’ Bedrijfskunde, de megastudie van nu, bestond nog niet eens. ‘Er moesten studiegidsen gemaakt worden, er moesten roosters komen, dus je was een beetje manusje-van-alles.’

“Waarom ga ja niet bij ons afstuderen?” vroeg de eerste hoogleraar Bedrijfskunde en dat deed Vermeulen. Hij had tenslotte al praktijkkennis opgedaan op het gebied van bedrijfseconomie. ‘Ik ben gegaan voor een vrij doctoraal. Dan kon ik de vakken meenemen die ik bij rechten had gehaald en hoefde ik maar een beperkt stuk bedrijfskunde erbij te doen. Dat heet nu een vrije master. Die bestaat nog steeds, alleen doen studenten het niet omdat ze niet weten dat het bestaat. Omdat ze niet verder kijken dan hun iPhone.’

Jehova’s getuige

Ja, die iPhone. Die is tekenend voor de student van nu, vindt Vermeulen. Want met hun telefoon nemen studenten hun hele sociale leven mee de campus op. ‘Whatsappjes, Instagram, de hele dag zijn ze ermee bezig: “Ik moet nog naar de film, ik moet nog een afspraak maken met die, een foto posten daar”.’ Dat was in zijn eigen studententijd wel anders. Tussen negen en vijf was je alleen student. ‘Wij parkeerden ons gewone leven even omdát we gingen studeren. Ikzelf had maar tien uur per week les, daarom ging ik extra vakken volgen. Want ja, ik zat in het walhalla van kennis, dan is het zonde om je tijd te verspillen.’

Je zou verwachten dat de student van nu dankzij alle informatie op internet geen studieadviseur meer nodig heeft. Maar Vermeulen heeft er een dagtaak aan om studenten wegwijs te maken in de studie. Informatie genoeg: over roosters, over de benodigde boeken, over de vrije master. Ze gaan er alleen niet naar op zoek. Hoewel Vermeulen ze daartoe wel probeert aan te zetten. Gisteren nog, tijdens de voorlichting aan scholieren, zei hij: ‘Jongens en meisjes, je bent straks directeur van de BV Student. Dat betekent dat je verantwoordelijk bent voor die BV. Je moet informatie zoeken die voor je BV relevant is, als een soort Jehova’s getuige moet je bij mensen aankloppen tot jouw vragen zijn beantwoord.’

‘Kom op, je loopt hier nu drie jaar rond, kun je nog geen rooster samenstellen?’

Komt het door de manier waarop studenten in de watten worden gelegd? Al die informatie die voor het grijpen ligt, de vele zaken die de mentoren meteen al in het eerste jaar voor hun pupillen regelen? Vermeulen weet het niet. ‘De pampering is enorm toegenomen, al zullen studenten zelf zeggen dat ze nóg meer faciliteiten willen, dat nóg beter rekening moet worden gehouden met hun individuele situatie.’
Feit is dat een groot deel van de studenten verzuimt om de studie te plannen en daarvoor vroeg of laat bij Vermeulen aanklopt. Zit hij weer met een derdejaars student vakken op een rijtje te zetten. ‘Dan denk ik: kom op, je loopt hier nu drie jaar rond, kun je nog geen rooster samenstellen? “Ja maar ik wil naar het buitenland en dat gaat eigenlijk niet”, sputtert-ie dan. Nee inderdaad, je moet als tweedejaars al rekening houden met het feit dat je in je derde jaar naar het buitenland gaat. Dus zorg je dat je je vakken van het tweede jaar op tijd binnen hebt. Vooruitzien!’

Burn-out

Dat gebrek aan zelfstandigheid vindt Vermeulen wel een ding. Hij maakt zich er zorgen over. ‘Ik denk dat we moeten oppassen dat we studenten niet te veel betuttelen. Wij zijn een universiteit, geen school. Ik moet nogal eens tegen mensen zeggen: ‘Jíj wilt studeren. Ik heb het al gedaan. Je kunt hier niet met je vuist op tafel slaan en verwachten dat wij alles voor je regelen.’

Burn-out? Vermeulen kijkt geïrriteerd. Ja, hij heeft de berichten ook gelezen over studenten van nu die vaker zouden kampen met een burn-out. En nee, hij wil het probleem niet ontkennen. ‘Maar het heeft niet te maken met de studie, dat is een ding dat zeker is.’ Het eerste jaar is even druk, met het bindend studieadvies als stok achter de deur. Maar daarna valt het reuze mee. ‘Kijk, bij de bèta’s en bij geneeskunde is het anders, die hebben vaak een groot deel van de dag ingepland met practica en werkgroepen. Maar bij de studies van managementwetenschappen, letteren en sociale wetenschappen heb je veel tijd om je studie zelf in te richten. Tja, dan kan je het woord druk toch niet in de mond nemen.’
Als er sprake is van druk dan is het groepsdruk, is Vermeulens ervaring. Ouders en vrienden die hoge eisen stellen, verwachten dat zoonlief een universitair diploma binnensleept terwijl hij eigenlijk een doener is en veel beter op zijn plek zou zijn in het hoger beroepsonderwijs. Of vriendinnen die beweren dat je zonder een acht gemiddeld die carrière wel kunt vergeten.

Want eenmaal wat verder in de studie, komt de arbeidsmarkt in beeld en vertellen studenten elkaar dat ze echt geen baan vinden als ze geen hoge cijfers halen én niet meer naast hun studie doen én te weinig over de grens hebben gekeken. ‘Wij doen er ook aan mee hoor. De Radboud Universiteit geeft een certificaat af – dat bij je diploma wordt verstrekt – als je actief bent geweest in een bestuursfunctie.’

Eigen weg

Laatst sprak hij een jongen die alles op een rijtje had: cum laude afgestudeerd, van alles naast z’n studie gedaan. Hij stond te popelen om te starten bij McKinskey, paradepaardje in de wereld van organisatieadviesbureaus. Werd hij afgewezen omdat zijn middelbare schoolcijfers niet hoog genoeg waren. Vermeulen: ‘Ik zei tegen hem: “Als je dat nou hoort hè, van die middelbare schoolcijfers, wil je daar dan überhaupt nog werken?” Ik bedoel, dan zeg je toch: “Rot op, ik ga mijn eigen weg”.’

Dat studenten moeten lenen, geeft ook druk. Ouders zijn daar vaak niet eerlijk in, vindt Vermeulen. Ze moeten hun kroost gewoon vertellen waar het op staat: ’Lieve schat, je hebt na je afstuderen een schuld van 15.000 tot 30.000 euro.’ Zo’n ramp is dat niet, relativeert de studieadviseur. ‘Je mag er dertig jaar over doen om het terug te betalen. Zodra je verdient, los je 175 euro per maand af, dan ben je al binnen vijftien jaar klaar! Gas, water, licht zeg ik altijd. Hoe erg is dat? Je behoort dan wel tot de 10 procent in Nederland die een academische opleiding heeft, dus tot de 10 procent met beter mogelijkheden op de arbeidsmarkt.’

Over een gouden tip hoeft hij niet lang na te denken. ‘Neem je studie zelf ter hand.’ Juist doordat studenten de universiteit zijn gaan beschouwen als school, met het bijbehorende verplichte programma, vergeten ze dat ze invloed hebben op dat programma. Of, zoals Vermeulen het graag formuleert: directeur zijn van de BV Student. De economiestudent die zich bij hem meldde omdat hij diepgang miste, doet nu een minor bij filosofie. De student bestuurskunde die meer wilde weten over het bedrijfsleven, volgt vakken bij bedrijfskunde. Vermeulen glimlacht. Zo ziet hij ze het liefst. Als nieuwsgierige zoekers die zich niet gek laten maken door spookverhalen over cijfers die nodig zouden zijn en stages die gelopen moeten worden. ‘Want jongens, dat bepaal je toch allemaal zelf!’

Dit verhaal staat ook in Vox Magazine