Martine Kox kreeg haar doctorsbul vrijdag uitgereikt in haar eigen achtertuin. Haar promotor kwam het papiertje hoogstpersoonlijk per fiets afgeven (en droeg daarbij keurig handschoentjes). Daarvóór had ze haar proefschrift verdedigd vanachter haar laptop thuis.

Microbioloog Martine Kox had zich de verdediging van haar proefschrift anders voorgesteld. In plaats van staand achter de katheder van de universitaire Aula, zat ze afgelopen vrijdag in haar studiekamer achter haar laptop. De commissieleden namen niet plaats in de corona – what’s in a name – maar stelden hun vragen via Zoom.

Kox was daarmee een van de eerste onderzoekers die hun proefschrift online verdedigden. De universiteit biedt die mogelijkheid sinds ze alle grote bijeenkomsten na 12 maart opschortte, als een van de coronamaatregelen (zie kader).

Bahama’s

‘Het was een bijzondere ervaring’, vertelt de jonge doctor een paar dagen naderhand via Skype. De enigen die zich namelijk fysiek in de Aula bevonden, waren Mark Huijbregts – de hoogleraar die als pro-rector de promotiebijeenkomst voorzat – en de pedel. Die laatste zorgde ook voor de technische organisatie.

Bijna alle andere ‘aanwezigen’ zaten net als Kox thuis achter de computer. ‘Een opponent zat in zijn woonkamer in Groningen, maar er waren ook hoogleraren die deelnamen vanuit Wenen en Norwich. Mijn promotor, Mike Jetten (hoogleraar Microbiologie, red.), zat in toga voor zijn laptop. En ik had de outfit aan die ik speciaal voor de gelegenheid had uitgezocht.’

Het gaf de academische plechtigheid nog een beetje cachet, wil ze maar zeggen. Net als de foto van de Aula die het decor vormde van de Zoom-vergadering. Zelf gebruikte Kox een virtuele achtergrond van mossen – haar onderzoeksonderwerp. Lachend: ‘Maar ik had ook een strand van de Bahama’s kunnen nemen, dat was ook aanlokkelijk.’

Facebook-livestream

Natuurlijk had ze wel getwijfeld of ze haar promotie niet beter kon uitstellen, zoals veel van haar collega’s nu doen. ‘Je kijkt jaren uit naar de verdediging in de Aula. De sfeer eromheen – zoals de pedel met haar staf – voegt ook veel toe, zeker voor familie en vrienden. Voor hen is het ook een moment van trots, velen van hen maken zoiets nooit mee.’

Het besef dat de crisis nog wel eens heel lang kunnen duren, haalde haar over de streep om voor een uitgeklede online-variant te gaan. Mogelijk worden de maatregelen over een paar maanden weer wat minder streng, maar het kan zo nog een jaar duren voordat de aula weer vol mensen mag zitten. Een promotiefeest geven voor 150 mensen? Idem. ‘Misschien wordt het wel nooit meer zoals het ooit was.’

Datum

Dan kan ik die verdediging maar beter achter de rug hebben, redeneerde de microbiologe. ‘Bovendien is het al lastig genoeg om een datum te vinden waarop iedereen kan.’ Het publiek volgde haar promotie via een Facebook-livestream, dankzij een GoPro-camera op een statief in Kox’ studiekamer.

‘Toen de pedel plots ‘hora est’ zei, schrok iedereen zich een hoedje’

Het online-karakter van de bijeenkomst leidde ook tot grappige momenten, vertelt de microbiologe, zoals toen de pedel na een uur plots in beeld kwam en hard ‘hora est’ zei, ten teken dat de verdediging klaar was. ‘Iedereen schrok zich een hoedje; in de Aula zie je de pedel vanuit je ooghoeken aankomen. En daarna werd ik uit de Zoom-meeting verwijderd, omdat de commissie ‘achter gesloten deuren’ ging vergaderen. Ik was even bang dat ik er daarna niet meer terug in kwam, haha.’

Uiteindelijk waren er nog wel een paar dingen ‘normaal’, zoals de overhandiging van de doctorsbul. Die kwam Mike Jetten, na ondertekening door Mark Huijbregts en hemzelf, speciaal vanuit de Aula naar haar thuis brengen. ‘We staan mooi op de foto, met handschoenen aan en de armen uitgestrekt. Precies anderhalve meter.’