Er heerst grote onrust onder medewerkers van de opleiding Pedagogische Wetenschappen van Primair Onderwijs (PWPO). De bezuinigingen komen daar zo hard aan dat er gevreesd wordt voor het voortbestaan van de opleiding. Docenten luiden de noodklok.

Karlijn van Weele is een van de docenten van Pedagogische Wetenschappen van Primair Onderwijs (PWPO) voor wie de tijd er komende zomer aan de universiteit opzit. Ze doorliep zelf de opleiding en is nu coördinator van het kunst- en cultuurvak, waaronder beeldende vorming, drama en jeugdliteratuur – allemaal verplichte kost voor basisschoolleerkrachten in spe.

Dat haar contract door de bezuinigingen niet wordt verlengd, vindt ze vooral voor de opleiding jammer. ‘Ik was graag betrokken gebleven om de opleiding verder te ontwikkelen. Gelukkig werk ik ook als orthopedagoog. Daar kan ik mijn ei ook in kwijt.’

Jonge opleiding

Basisscholen kampen met een kwantitatief én een kwalitatief lerarentekort. Vanuit die gedachte startte de Radboud Universiteit in 2018 met een eigen opleiding speciaal voor leerkrachten in het primair onderwijs. Zo zou de universiteit niet alleen extra docenten afleveren, maar ook nog eens het niveau van het onderwijs opkrikken.

Nu, zeven jaar later, hangt de toekomst van de opleiding Pedagogische Wetenschappen van Primair Onderwijs (PWPO) aan een zijden draadje. Als de aangekondigde bezuinigingsmaatregelen van de faculteit niet van tafel gaan, kan de opleiding geen vakbekwame leerkrachten meer afleveren, zo klinkt het in het Maria Montessorigebouw.

‘Wij zijn een opleiding met veel jonge docenten’, zegt hoogleraar Eddie Denessen, verantwoordelijk voor PWPO. ‘Veel mensen hebben bij ons een tijdelijke aanstelling waarin ze alleen onderwijs geven. We zijn in die zin nog niet goed verankerd in de faculteit. Dat maakt ons kwetsbaar.’

Al die docenten met een aflopend contract, zoals Van Weele, hebben de afgelopen weken een ontslagbrief gekregen. Het is een faculteitsbrede maatregel om de financiële tekorten het hoofd te bieden. Door inflatie, hogere salariskosten voor personeel en bezuinigingen uit Den Haag moet de hand op de knip.

Het leidt tot kopzorgen bij Denessen, die de taak heeft om de roosters voor volgend jaar in orde te maken. Verliest PWPO komende zomer al haar tijdelijke staf, dan is de opleiding in één klap 35 procent van haar onderwijspersoneel kwijt.

‘Voor de opleiding betekent het dat we straks zonder de goede mensen zitten’

Die gaten zijn op te vullen door docenten van andere opleidingen, zoals pedagogische wetenschappen, over te hevelen naar PWPO, zo wordt geopperd vanuit de bestuurslagen van de faculteit. Maar zo simpel is het niet, verzucht Denessen. PWPO maakt gebruik van docenten met heel specifieke expertises, die zelf vaak ook voor de klas staan. De ene weet alles over rekenonderwijs, de ander over klassenmanagement of handschriftonderwijs. ‘Je kunt niet zomaar iemand van pedagogische wetenschappen overhevelen naar PWPO en verwachten dat de kwaliteit van het onderwijs daarmee gehandhaafd blijft.’

Plan voor de lange termijn

‘Voor de opleiding betekent het dat we straks zonder de goede mensen zitten’, zegt Kim Cordewener, PWPO-docent van het eerste uur en voormalig opleidingscoördinator. Ze verwijst naar de roerige beginperiode van PWPO, waarin de opleiding veel kritiek te verduren kreeg – met name de pabo’s kwamen in het geweer tegen een puur academische opleiding voor basisschoolleraren. ‘Maar we hebben alles goed op de rit. De instroom van studenten is stabiel (rond de vijftig à zestig per jaar, red.), onze studenten zijn supergeliefd in het werkveld en we zijn op basis van de uitkomsten van de Nationale Studenten Enquête geoormerkt als topopleiding. Dag in dag uit zijn we bezig met een passie: het onderwijs beter maken.’

Dat de bezuinigingen alles wat is opgebouwd nu in gevaar brengt, kan er bij Cordewener niet in. ‘Alle alarmbellen zouden moeten afgaan, maar het lijkt alsof het besef van de gevolgen voor de opleiding niet is doorgedrongen bij de bestuurders.’ Wat er volgens Cordewener ontbreekt, is een plan voor de lange termijn. ‘Ik snap dat er bezuinigd moet worden, maar doe dat op een doordachte, duurzame manier. Niet zo.’

‘Reoganiseren doe je tenminste nog met een plan. Dat ontbreek nu volledig’

‘Rücksichtslos’, noemt ook docent Linda Reus de aanpak. ‘Ze beëindigen gewoon alle tijdelijke contracten. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen opleidingen; sommige opleidingen treft die maatregel harder dan andere. PWPO belachelijk hard.’

De docenten krijgen te horen dat het faculteitsbestuur op deze manier een reorganisatie probeert te voorkomen, waarbij ook de banen van de vaste staf op de tocht komen te staan. Dat klinkt lovenswaardig, maar volgens Reus is de huidige aanpak niet veel beter. ‘Reorganiseren doe je tenminste nog met een plan. Dat ontbreekt nu volledig.’

Maatschappelijk probleem

Ronduit beledigend, aldus docenten Van Weele, Cordewener en Reus, is dat de meerwaarde van PWPO nu ter discussie staat. ‘Terwijl je maar een krant hoeft open te slaan en je al leest over het lerarentekort’, zegt Reus.

Cordewener: ‘We zien dat onze opleiding werkt – we leveren goede leerkrachten af en dragen bij aan het verkleinen van een maatschappelijk probleem.’ Ze laakt ook de informatievoorziening vanuit het bestuur. ‘We voelen ons niet serieus genomen door de holle antwoorden die we krijgen. We zijn het erover eens met z’n allen: als deze maatregelen niet van tafel gaan, kan PWPO niet blijven bestaan.’

Mocht de opleiding over een aantal maanden toch groen licht krijgen om gaten op te vullen met tijdelijk personeel, dan wordt dat een heel moeilijk verhaal, stellen de docenten. Rond deze tijd van het jaar maken basisscholen de formatie voor het komende schooljaar rond. PWPO-docenten die een ontslagbrief hebben gekregen, zullen eieren voor hun geld kiezen en meer uren voor de klas gaan staan, verwachten zij.

Ook Van Weele hoeven ze, waarschijnlijk, niet meer te bellen. ‘Als ik de kans krijg om mijn contract bij mijn andere werk uit te breiden, zal ik niet twijfelen om dat te doen.’