Drie Nijmeegse wetenschappers schreven samen het eerste Nederlandstalige boek over salafisme. Ze hopen daarmee een bredere kijk te geven op deze islamitische stroming. ‘Mensen denken wel eens dat salafisten je gelijk de hersens in slaan.’  

Na de moord op Theo van Gogh en de aanslagen op het World Trade Center in New York nam de populariteit van het salafisme, een religieuze stroming binnen de islam, in Nederland toe. De publieke reacties waren sterk. Moslims voelden zich daardoor aangevallen op hun geloof en de jonge generatie, vaak onwetend, ging zelf op zoek naar antwoorden op vragen over de islam.

‘Tussen 2000 en 2006 domineerden de salafisten in Europa de kennis over de islam. Op internet, maar ook in de moskee en op boekenmarkten’, zegt antropoloog en docent islamstudies Martijn de Koning. Vandaar dat Europese moslims op zoek naar antwoorden al snel bij het salafisme uitkwamen.

Op dit moment voelt in Nederland 8 procent van de moslims zich aangetrokken tot een religieuze stroming als het salafisme. De vraag is: is dat erg? De media tonen vooral salafisten die gewelddadig zijn. En tussen de daders van de grote Europese aanslagen, die in Madrid en Londen, zaten inderdaad ook moslims met banden met salafistische netwerken. Geen wonder dus dat de AIVD de groep in Nederland nauwlettend in de gaten houdt.

En toch, de overgrote meerderheid van de salafisten is tegen het gebruik van geweld, zegt medeauteur en islamoloog Joas Wagemakers. De drie auteurs, ook politicoloog Carmen Becker werkte mee aan het boek, bestudeerden het salafisme in al zijn facetten, ‘zonder de blikvernauwing die de AIVD erop nahoudt’. ‘Want’, zegt De Koning, ‘Het is goed om ons niet blind te staren op die minderheid van extremistische salafisten.’

Lange baarden
De auteurs bestudeerden oude en moderne salafistische teksten en spraken aanhangers op hun belangrijkste ontmoetingsplekken. Ze weten inmiddels: ‘Het zijn mensen waarmee je als onderzoeker op een prettige manier kunt werken’ (De Koning). ‘Mensen denken wel eens dat salafisten je gelijk de hersens in slaan’. (Wagemakers).

Salafisten willen de islam beleven zoals Mohammed dat deed in de zesde eeuw en de twee generaties na hem dat deden. Ze zijn fundamentalistisch, maar niet extremistisch. Ze onderscheiden zich van andere gelovigen met hun lange baarden en lange sluiers. Ongelovigen moet je haten, lezen salafisten in de Koran. Maar ze nemen dat doorgaans niet letterlijk, verzekert Wagemakers. ‘Er zijn gezaghebbende fatwa’s waarin staat dat je mensen rechtvaardig en respectvol moet behandelen, ook al moet je ze haten vanwege hun ongeloof.’

De AIVD hoeft dan ook niet bang te zijn dat salafisten zich afkeren van de Nederlandse samenleving, zegt De Koning. ‘De meerderheid ziet de Nederlandse overheid als gezaghebbend en de overgrote meerderheid is uitermate gezagsgetrouw. Daarbij heeft een salafist een missie: anderen proberen te overtuigen van het ‘ware geloof’. Dat maakt dat ze het zich niet kunnen permitteren om de samenleving de rug toe te keren. Ze moeten juist dat contact opzoeken.’
De auteurs hebben de AIVD in een persoonlijk onderhoud gerust kunnen stellen. ‘We hebben natuurlijk niet gesproken over individuele mensen, alleen over onze algemene bevindingen’, haast De Koning te zeggen. ‘Wij zijn tenslotte geen informanten.’ / Martine Zuidweg

Vanavond begint om 19.30 uur in Huize Heyendael een debat over salafisme. Naast De Koning en Wagemakers debatteert ook docent moderne geschiedenis van het Midden-Oosten Roel Meijer mee.