Afgelopen weekend onthulde Argos dat een hoogleraar Psychologie zich jarenlang schuldig maakte aan grensoverschrijdend gedrag. Hij kreeg daarvoor een waarschuwing. Hoe kijkt decaan Evelyn Kroesbergen naar de zaak en welke stappen neemt de faculteit? 'Ik ben me er nu bewuster van hoe moeilijk het is een melding te doen.’

Geschokt luisterde decaan Evelyn Kroesbergen naar de aflevering van Argos van afgelopen zaterdag. Daarin was te horen hoe een hoogleraar van haar faculteit jarenlang, tussen 2017 en 2020, een studente bestookte met berichten, tot zij in een burn-out belandde. ‘Zoals vrijwel iedereen die zal hebben geluisterd, voelde ik de neiging om de hoogleraar te veroordelen’, zegt Kroesbergen op donderdagochtend in het Maria Montessorigebouw. ‘Dit kan echt niet.’

Voor zijn grensoverschrijdende gedrag ontving de hoogleraar in 2020 een waarschuwing, die als een ‘gele kaart’ werd toegevoegd aan zijn personeelsdossier. Afgelopen dinsdag maakte de faculteit bekend dat er geen reden is voor een nieuw onderzoek naar het gedrag van de hoogleraar.

Worden er naar aanleiding van de onthulling van Argos extra maatregelen genomen?

‘Maandag is er een bijeenkomst voor studenten en medewerkers van de faculteit. We kunnen ons voorstellen dat mensen ongerust zijn. Het gesprek over sociale veiligheid wordt weer gevoerd en dat is alleen maar goed; laten we dat dan met z’n allen doen. Wat kunnen we hiervan leren? Ook gaan we met de afdeling psychologie in gesprek: wat hebben ze daar nu nodig? Het gaat wel over een van hun collega’s. Dat moeten de mensen daar een plekje geven.’

‘Er is de laatste jaren veel veranderd rondom sociale veiligheid’

‘In brede zin gaan we op dezelfde voet verder. We zijn al heel hard bezig met het thema sociale veiligheid. We zijn allerlei programma’s gestart, hebben er speciaal iemand voor aangenomen. Er is veel veranderd de laatste jaren, daar ben ik blij mee.’

Anno 2023 zou een hoogleraar niet meer zo over de schreef kunnen gaan?

‘Ook maatschappelijk is er veel veranderd in korte tijd. Wie grensoverschrijdend gedrag overkomt, zal eerder geneigd zijn een melding te doen. De omgeving spreekt mensen vaker aan op hun gedrag. En leidinggevenden zijn zich bewuster geworden van hun machtspositie. De kans is dus kleiner dat iemand zo over de schreef gaat, maar niet nul.’

U wilt in gesprek met de afdeling psychologie. Is het dan niet heel gek dat de hoofdrolspeler, de hoogleraar uit de aflevering, daar dan gewoon rondloopt?

‘Hij heeft een kleine aanstelling. Hij begeleidt geen studenten en is hier héél weinig. Dus als er bijeenkomsten zijn, zal hij er waarschijnlijk niet bij zijn. Het is aan de afdeling om te bepalen of het goed zou zijn als hij aanwezig is bij een bijeenkomst. Er zijn geen extra sancties of beperkingen opgelegd na de uitzending van dit weekend. Hij is dus welkom op de faculteit. ’

Wat doet hij dan? Geeft hij helemaal geen onderwijs?

‘Vrijwel niet, maar ik weet het niet in detail. Dat wordt binnen de afdeling geregeld. Hij zou zijn onderwijstijd kunnen invullen met commissiewerk, lezingen geven aan medewerkers, postacademisch onderwijs begeleiden. Belangrijker is: hij begeleidt geen studenten in één-op-één-situaties. Dat vonden we belangrijk om naar buiten te brengen deze week.’

Bent u blij dat zijn naam niet is genoemd?

‘Ik denk dat dat goed is. Hij heeft zijn straf gehad en die lijkt effectief: er zijn daarna geen meldingen of signalen bij ons binnengekomen van nieuwe incidenten.’

Collega-hoogleraren krijgen niet de vraag: ben jij het?

‘Hoogleraren psychologie van een zekere leeftijd kunnen zich natuurlijk verdacht gemaakt voelen. Collega’s hebben daar hun zorgen over geuit. Ik ben daarom maandag direct de faculteit in gegaan om met de mensen daar te spreken. Mijn indruk is dat de meesten daar op dit moment geen last van hebben.’

Bent u bij de overdracht van het decanaat vorig jaar op de hoogte gebracht van de officiële waarschuwing aan het adres van de hoogleraar?

‘Binnen de grenzen van wat mag heeft mijn voorganger mij verteld wat nodig is. Ik wist wel dat er iets speelde, maar niet tot in de details.’

Had u anders gehandeld dan uw voorganger, Michiel Kompier, in deze zaak?

‘In die tijd heeft hij de stappen gezet die genomen moesten worden. Dat is zorgvuldig gedaan, voor zover ik dat kan overzien.’

Waarom heeft de universiteit toentertijd geen extern onderzoek ingesteld?

‘Er is intern onderzoek gedaan en op basis daarvan was er geen reden voor extern onderzoek.’

Bij de afdeling Artificial Intelligence (AI) was dat vorig jaar wel het geval. Waarom?

‘Toen waren er meerdere meldingen en signalen. Over de psychologiehoogleraar was er maar één melding.’

De hoogleraar is ook medeoprichter van een bedrijf. Hij heeft daar een tweejarig werkvloerverbod gekregen. Op de universiteit kreeg hij slechts een gele kaart.

‘Ik weet niks over de situatie in het bedrijf. Maar ik schrok wel van het verschil.’

Over de universiteit wordt nog weleens gezegd dat het een plek is waar je als hoogleraar meer kan maken dan, zeg, een universitair docent.

‘In het verleden was dat misschien zo, ja. Maar nu niet meer. Daarvoor heb ik een te sterk rechtvaardigheidsgevoel. Dat wil ik echt ontkrachten.’

Bij AI is vorig jaar aangestuurd op het vertrek van de betreffende medewerker. Waarom nu niet bij deze hoogleraar?

‘Er is onderzoek gedaan onder mijn voorganger en een sanctie opgelegd. Er is geen nieuwe informatie boven tafel gekomen in de uitzending van Argos die een dergelijke aanpassing van de sanctie rechtvaardigt.

Het verschil is dat iedereen nu weet hoe de betreffende hoogleraar zich heeft gedragen ten opzichte van een studente. Dat kan een bepaald gevoel van onveiligheid opleveren.

‘We zijn nu bezig om uit te zoeken hoe mensen daar tegenaan kijken. De emoties moeten worden geventileerd en misschien wat zakken. Dan gaan we kijken: hoe nu verder?’

Naar aanleiding van de uitzending zouden er natuurlijk nog nieuwe signalen of meldingen naar boven kunnen komen.

‘Mensen zijn meer dan welkom om zich te melden. Als er nieuwe meldingen of signalen zijn, dan zullen we die wegen en is een extern onderzoek alsnog een optie. De sociale veiligheid gaat voor alles – we willen dat die gegarandeerd is. Als een extern onderzoek daarbij helpt, doen we dat.’

‘Over het algemeen moet je zo transparant mogelijk zijn’

Zou een nieuwe, vergelijkbare casus, die nu naar boven komt, op dezelfde manier worden afgehandeld?

‘Grofweg zou ik dezelfde stappen nemen. Maar we hebben zoveel geleerd de afgelopen jaren. Ík heb zoveel geleerd. Ik zou me er bewuster van zijn hoe lastig het is om grensoverschrijdend gedrag te melden. Vóórdat iets gemeld of aangekaart wordt, kan een situatie al helemaal verkeerd zijn. Daar zou ik op zoek naar gaan. Dan ga je anders gesprekken voeren, andere vragen stellen.’

‘Met de wetenschap van nu zou ik in een gesprek met bijvoorbeeld een studieadviseur niet vragen: is er bij jou weleens iets gemeld? Maar wel: heb je weleens het idee gehad dat iemand de grens opzoekt? Hoe sociaal veilig voel je je? En wat zijn de bedreigingen van die veiligheid? Ik zou veel opener het gesprek aangaan. Dan vang je misschien signalen op.’

Marijke Naezer, expert op het gebied van sociale veiligheid, zegt in de uitzending van Argos dat de universiteit veel transparanter moet zijn rondom gevallen van grensoverschrijdend gedrag. Had de universiteit niet beter zelf kunnen communiceren met de buitenwereld over de berisping voor de hoogleraar?

‘Over het algemeen moet je zo transparant mogelijk zijn. In individuele casussen maak je afwegingen. Het kan ongepast zijn om een naam naar buiten te brengen met alles wat die persoon fout heeft gedaan. Mensen mogen fouten maken zonder publiekelijk aan de schandpaal genageld te worden. Ik ga ervanuit dat het intern afhandelen de juiste keuze was. Wel ga ik er over nadenken hoe wij als bestuur opener kunnen communiceren over sociale veiligheid.’

Tot slot: wordt u altijd op de hoogte gebracht als een medewerker van uw faculteit een officiële waarschuwing krijgt?

‘Ja, als het goed is wel.’

Is dat tijdens uw decanaat al eens gebeurd?

‘Daar kan ik niks over zeggen.’