Het huidige asielbeleid werkt discriminatie in de hand. Dat vinden activisten die vanavond een demonstratie houden in acht Nederlandse steden. Student kunstgeschiedenis Darius van Riemsdijk is medeorganisator van de manifestatie in Nijmegen. 'Mark Rutte schaamt zich voor de situatie in Ter Apel, terwijl hij die met zijn beleid heeft veroorzaakt.’

In Ter Apel sliepen afgelopen zomer honderden asielzoekers noodgedwongen nachtenlang op een grasveld in de buitenlucht. De situatie was zo ernstig dat medewerkers van Artsen Zonder Grenzen naar het aanmeldcentrum uitrukten – het was de eerste interventie ooit op Nederlandse bodem. In drie weken tijd verleenden artsen er 449 medische en 203 psychologische consulten.

‘Exemplarisch voor het falende asielbeleid’, noemt student kunstgeschiedenis Darius van Riemsdijk (25) het voorval in Ter Apel. Het is een van de redenen waarom activisten vanavond demonstraties tegen het huidige asielbeleid organiseren in acht Nederlandse steden, waaronder Nijmegen (zie kaderstuk, red.).

‘Om 18.00 uur verzamelen we bij het station voor een manifestatie door de stad, zegt Van Riemsdijk, medeorganisator van de betoging in Nijmegen. ‘Op verschillende locaties tijdens de mars nemen ongedocumenteerden en andere sprekers het woord.’

Wat stellen jullie precies aan de kaak?

‘Dat het huidige asielbeleid niet klopt. Oekraïense vluchtelingen worden bijvoorbeeld sneller geholpen dan andere vluchtelingen. Het is fijn dat zij snel toegang krijgen tot de woning- en de arbeidsmarkt, maar ook schrijnend als je ziet dat bijvoorbeeld Syrische of Tunesische vluchtelingen daar soms jarenlang op moeten wachten. Het COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers, red.) is onderbemand om vluchtelingen op te vangen. Veel mensen leggen de schuld daarvan bij het grote aantal vluchtelingen, in plaats van bij de onderfinanciering van het COA.’

Richten jullie je ook tot de gemeente Nijmegen?

‘De gemeente heeft van verschillende panden gezegd dat ze geschikt zijn als asielzoekerscentrum, zoals het oude belastingkantoor aan het station. Volgens het COA moet dat echter eerst worden gerenoveerd, maar die renovaties lopen telkens vertraging op. Daar willen wij meer druk op zetten: elke nacht slapen vluchtelingen op straat.’

Is de vluchtelingenopvang in Nijmegen dan niet goed geregeld in vergelijking met andere Nederlandse steden? Recent zei burgemeester Hubert Bruls dat hij, indien nodig, opnieuw een noodopvang wil openen als oplossing voor de asielcrisis in Ter Apel.

‘De gemeente Nijmegen heeft gezegd dat de noodopvang in Heumensoord opnieuw open kan, als het nodig is. Dat is een vrij afwachtende houding. Ook vindt burgemeester Hubert Bruls dat zogeheten veiligelanders (asielzoekers die komen uit landen die Nederland als veilig bestempelt, zoals Marokko, Algerije en Tunesië, red.) meteen geweerd moeten worden bij aankomst in Nederland. Wij zijn daar tegen: deportaties zijn onmenselijk.’

‘We zijn zo voorzichtig met het politieke thema vluchtelingen, dat we zijn vergeten hoe we moeten omgaan met vluchtelingen zelf. Ze krijgen bijna een schuldgevoel aangepraat omdat ze hiernaartoe komen. Soms lijkt het idee: als we het hier slecht organiseren, dan blijven die mensen weg.’

Hoe kijk jij naar de situatie in aanmeldcentrum Ter Apel?  

‘Daar waren we twee weken geleden nog met een groep Nijmeegse activisten. Wij waren daar ’s avonds, een dag nadat verschillende media hadden bericht dat de situatie in Ter Apel was opgelost. Buiten lagen nog steeds zo’n honderd à honderdvijftig mensen te slapen en verderop werd een deel van het kamp schoongeveegd. Ondertussen zegt minister-president Mark Rutte dat hij zich schaamt voor de situatie, terwijl hij die met zijn beleid heeft veroorzaakt.’

‘Vluchtelingen krijgen geen autonomie om zelf woonruimte te zoeken’

‘Het is heel gek dat in Nederland een humanitaire crisis ontstaat omdat een organisatie als het COA niet voldoende financiering krijgt om goed te functioneren. Vluchtelingen krijgen geen autonomie om zelf woonruimte te zoeken. Vrijwilligersorganisaties die tenten en eten leveren in Ter Apel worden weggestuurd. We spraken ter plekke ook iemand die al 32 jaar in Rotterdam woont, maar nog steeds in het asielproces vastzit. Die lag ook buiten op het gras te slapen. Dat is heftig om te zien.’

Hebben jullie in Ter Apel iets gemerkt van veiligelanders die voor overlast zorgden?

‘Nee, integendeel. De asielzoekers hielpen ons met eten uitdelen of speelden voor tolk, iedereen was heel solidair en behulpzaam. Het aanmeldcentrum ligt langs een vrij drukke weg, er reden constant auto’s langs die luid gingen toeteren en luide muziek opzetten om mensen uit hun slaap te houden. Soms is het om moedeloos van te worden. Maar in plaats daarvan komen we in actie.’