Kinderen die depressief zijn kun je herkennen aan de hand van hun spel. Ze spelen vaker niet en reageren afwijzend als er verdriet in het spel is. Orthopedagoge Annemieke Mol Lous ontdekte dat na video-opnames van ruim honderd peuters en kleuters. Ze promoveert vanmiddag.

Gelukkig komt depressiviteit niet vaak voor bij kinderen. Maar áls het voorkomt is het zaak er snel wat aan te doen, zegt orthopedagoge Annemieke Mol Lous, werkzaam als lector passend onderwijs bij de Hogeschool Leiden. Want kinderen die een depressie doormaken blijken hun hele leven kwetsbaarder voor depressies.

Alleen: hoe signaleer je een depressie bij een kleuter? Bij volwassenen die klagen over lange periodes van somberheid, een verlies van interesse, voortdurend geïrriteerd zijn, is de link makkelijk gelegd. Maar de meeste kinderen kunnen dit soort klachten niet zo goed onder woorden brengen. ‘Bij kinderen zie je bovendien dat de depressie een wat grillig patroon volgt. Die zitten niet snel de hele dag als een muisje in een hoekje.’

Doen alsof
Om erachter te komen of een kind depressief is, kun je kijken naar zijn spel, ontdekte Mol Lous. Ze bestudeerde ruim honderd kinderen in de leeftijd van drie tot zes jaar. ‘Dit is de periode waarin ze rollenspellen gaan spelen. Doen alsof wordt populair. Dat kan vadertje en moedertje zijn, maar ook simpelweg net doen alsof de stoel een boot is.’

Doen alsof heeft een belangrijke functie voor deze leeftijdsgroep, zegt de orthopedagoge. ‘Kinderen zoeken in dat spel oplossingen voor problemen en conflicten die in hun hoofd zitten. Ze laten bijvoorbeeld hun boosheid in het spel zien en verwerken die boosheid tegelijkertijd.’

Verhaaltje
De orthopedagoge maakte video-opnames van  depressieve kinderen (uit medisch kinderdagverblijven en medisch kindertehuizen) en niet-depressieve kinderen  (ook voor een deel afkomstig uit die medische verblijven) en zag dat de eerste groep veel minder speelt. Depressieve kinderen turen vaker naar buiten, onderzoeken hoe iets in elkaar zit, maar komen niet echt tot spelen.

De orthopedagoge bedacht ook zelf spelsituaties waarbij een leider met de kinderen een verhaaltje naspeelt, de ene keer met het kind in een verdrietige hoofdrol, de andere keer in een vrolijke. De depressieve kinderen bleken hun spel te staken als er verdriet in het spel is.

Dat het verschil zo duidelijk in het spelen tot uiting komt, is voor omstanders een hulpmiddel, zegt Mol Lous. ‘Leerkrachten en ouders kunnen dit soort signalen opvangen en moeten die dan ook serieus nemen.’ / Martine Zuidweg

Annemieke Mol Lous promoveert om 14.30 uur in de Aula aan de Comeniuslaan.