Laura Heinig werkte twee maanden als activist en vrijwilliger op het Griekse eiland Lesbos. De documentaire die ze daarover maakt, gaat in september in première.

Radboud-alumna Laura Heinig (29) werkte in dit voorjaar als activist en vrijwilliger op het Griekse eiland Lesbos, waar ze vluchtelingen ondersteunde in hun strijd voor een menswaardig bestaan. Omdat ze, eenmaal thuis, wil blijven helpen, maakt ze nu een documentaire over de rol van vrouwen op het eiland.

‘Sinds de Turkijedeal heeft Lesbos een bijzondere status’

Heinig rondde in 2015 haar master Antropology and Development af, waarna ze actief werd in het Nijmeegse solidariteitscollectief Just People. Ze ondersteunde vluchtelingen in kamp Heumensoord, achter de universiteitscampus. ‘Eerder lag mijn focus vooral op Zuid-Amerika. Maar toen ik zag dat de problematiek zo dicht bij huis ook bestond, wilde ik iets doen.’ Dit voorjaar vertrok ze met haar vriend naar Lesbos. ‘Want ik wilde niet wegkijken’, legt ze uit. De twee verbleven in een appartement in de hoofdstad van het eiland. ‘Het begin was best verwarrend. Er hing toen namelijk een hele fijne sfeer. Je zag weinig van de malaise. Ik vroeg me af hoe het zo rustig kon zijn.’

De verklaring volgde al snel: het vluchtelingenkamp ligt op een flinke afstand van het centrum. Ze zag veel bussen rijden. ‘Als vluchtelingen ’s avonds over straat lopen, is de kans groot dat de politie ze onder het mom van een ‘documentencheck’ een paar uur vastzet op het politiebureau. Daarom zaten de laatste bussen altijd erg vol.’ De meeste vluchtelingen worden behandeld als criminelen, stelt Heinig. ‘Frontex, het Europees grenswachtagentschap, en de Griekse politie gebruiken de bijzondere status die het eiland kreeg sinds de Turkijedeal, om de grenzen van de rechtstaat op te zoeken. Het is een plek die juridisch gezien overal tussenin valt. Met als gevolg dat vluchtelingen bloot worden gesteld aan extreem slechte condities, geweld en willekeurige detentie’.

Zelf mocht Laura Heinig niet in het kamp komen. Haar werk deed ze dan ook daarbuiten. ‘Ik heb onder andere geholpen met het rondbrengen van voedselpakketten, bracht mensen naar het ziekenhuis, hielp bij het invullen van overheidsdocumenten en gaf advies over verblijfsvergunningen. Laura is kritisch over de opvang in het vluchtelingenkamp. ‘De informatievoorziening is een chaos, er is nauwelijks toegang tot juridische bijstand of een tolk. Ook psychische hulp is niet beschikbaar. Daarom probeerden wij mensen hierin te ondersteunen.’

‘Het is als lopen door lijm. Je komt niet vooruit’

In veel gevallen was de situatie uitzichtloos, zegt ze. ‘Het is als lopen door lijm. Je komt niet vooruit. Sommige vluchtelingen gaan zelfs weer terug, omdat ze liever hun leven riskeren in hun thuisland dan op Lesbos. Dit zijn mensen die vluchten voor geweld, opsluiting en onderdrukking, dat moet je niet vergeten.’

Documentaire

Tijdens haar verblijf op Lesbos schoot Heinig filmmateriaal voor een documentaire. Centraal hierin staan de ervaringen van vijf vrouwen: Xenia, Nora, Casey, Cris en Alice. ‘Ik ontmoette hen tijdens mijn werk en won zo hun vertrouwen. Het zijn schokkende verhalen die de ellendige omstandigheden op Lesbos goed laten zien.’ Ze hoopt dat de documentaire op zo veel mogelijk plekken wordt vertoond. ‘Om bewustzijn te creëren. Maar ook om een positief geluid te laten horen. Namelijk dat van de kracht van solidariteit, menselijkheid en ontmoeting. En ook van hoop, ondanks dat de meesten daar snel de hoop verliezen.’

Op 16 september gaat de film in Nijmegen in première, op een nader bekend te maken locatie in de open lucht. Op De Kaaij zijn de weken daarvoor al  fragmenten van de film te zien. Ook de naam van de film is nog niet bekend.