Een tentoonstelling maken is niet zo simpel, leert de ervaring van docent kunstgeschiedenis Daantje Meuwissen. Voor de eerste overzichtstentoonstelling van de 16de-eeuwse kunstenaar Jacob van Oostsanen bracht zij de werken bijeen uit pakweg New York, Napels, Londen en Parijs. En die krijg je niet zomaar. ‘Je moet musea een beetje masseren’.

‘Musea zijn een beetje ouderwetse instellingen’, weet Meuwissen. Ze is vijf jaar bezig geweest met ‘een soort diplomatiek traject’ ten einde de kunstwerken van Jacob van Oostsanen te verzamelen. Een bezoek hier en een aardig woord daar, laten zien dat je de verzekeringspremies kunt ophoesten en dan ineens kan het snel gaan. Want als ze in Parijs weten dat het Metropolitan Museum of Art in New York  een schilderij van Van Oostsanen uitleent, wil het Louvre niet achterblijven.
Het is gelukt: zaterdag is de opening van de overzichtstentoonstelling in het Stedelijk Museum Alkmaar en het Amsterdam Museum. Vox vroeg Meuwissen drie redenen om erheen te gaan.

#1 Omdat Jacob van Oostsanen de allereerste kunstenaar van Amsterdam is
‘Zonder hem had Rembrandt het niet gered’, durft Meuwissen wel te stellen. Waarmee ze maar wil zeggen dat Van Oostsanen met zijn atelier in de Kalverstraat de weg bereidde voor latere kunstenaars. In dat atelier, een kweekvijver voor andere kunstenaars, werd een begin gemaakt met de Hollandse traditie van de groepsportretten. Maar Van Oostsanen was meester in veel meer kunstvormen. In de tentoonstelling zie je ook zijn ontwerpen van misgewaden voor priesters, zijn glas-in-loodramen en zijn houtsnedes. Meuwissen: ‘Hij was een heel handige jongen, zoveel is wel duidelijk.’

#2 Zijn schilderijen zijn uitzonderlijk goed bewaard gebleven
‘Je hebt totaal niet door dat ze vijfhonderd jaar oud zijn. Echt vakmanschap. Waarschijnlijk deed hij iets in z’n verf, we weten alleen niet wat. Daarvoor zou je een stukje van de verf van een schilderij moeten afschrapen, maar daar werken natuurlijk geen musea aan mee. Persoonlijk denk ik dat hij een soort eimengsel door de verf heeft gedaan. Ei geeft de verf een dikke glanzende structuur waardoor de olie in de verf gaat glanzen en goed bewaard blijft.’

#3 Het is geen suffe kunstexpositie geworden
‘Er is gekozen voor een vernieuwende aanpak. Met gebruik van digitale projecties en zelfs geluidsfragmenten met 3D geluid.’ Een dozijn Nijmeegse studenten kunstgeschiedenis werkte mee aan de tentoonstelling. Zo schreef Hilde Gilissen blogs over de tentoonstelling voor het Amsterdam Museum./ Martine Zuidweg