In westerse landen is het marxisme bezig aan een revival. In Duitsland gaan exemplaren van Das Kapital als warme broodjes over de toonbank. Socioloog en politicoloog Merijn Oudenampsen geeft drie verklaringen voor de comeback van Marx én een waarschuwing.

#1 Sinds het begin van de crisis in 2008 is er weer een sterke behoefte aan kritiek op hoe de economie functioneert. Het marxisme geeft die kritiek, en stelt dat het kapitalisme regelmatig uitloopt op een crisis. Marx signaleerde ook het steeds grotere vermogensverschil als bijproduct van het kapitalisme. Het vermogen komt in steeds minder handen, de kloof tussen arm en rijk groeit. Een econoom als Thomas Piketty heeft het daar ook over.

 #2 De samenlevingen die het marxisme in de praktijk brachten, zoals de Sovjet-Unie en het maoïstische China, bestaan niet meer. Dus het marxisme wordt niet meer gekoppeld aan autoritaire regimes. Dat geeft mensen meer vrijheid om het marxisme opnieuw vorm te geven.

#3 Het marxisme zegt dat het kapitalisme op een gegeven moment stuit op haar limieten. Daarmee raakt het een gevoelig punt waar hedendaagse schrijvers als Naomi Klein ook op wijzen. Er zijn grenzen aan onze grondstoffen, aan wat ons milieu kan hebben.

Maar, waarschuwt Oudenampsen, ‘we moeten Marx niet te letterlijk nemen’. ‘Als je Marx goed leest, zul je zien dat de man een veelzijdig werk heeft afgeleverd dat zich leent voor verschillende interpretaties. Na een tijdje bedacht hij zich weer en schreef weer wat nieuws. Zijn belangrijkste theorieën over hoe de samenleving zich ontwikkelt, veranderden vaak en zijn bovendien moeilijk te volgen voor niet-ingewijden. Het beste dat je kunt doen is Marx lezen aan de hand van de kritieken en aanvullingen die sindsdien over hem zijn gepubliceerd.’/ Martine Zuidweg

Merijn Oudenampsen houdt vanavond om 19.30 uur een lezing in het Collegezalencomplex. Politiek filosoof Evert van der Zweerde gaat na de lezing met hem in debat.