Vooral jonge studenten en jonge medewerkers van de Radboud Universiteit hebben last van de coronamaatregelen. Ze missen het contact met anderen en vinden thuiswerken lastig.

Het is een wereld van verschil. Vorig jaar november puilden de collegezalen uit en was de koffie in de UB niet aan te slepen. Nu volgt iedereen al maandenlang onderwijs vanuit de studentenkamer en lijkt de campus uitgestorven. De aanhoudende coronamaatregelen hebben invloed op het welzijn van studenten en medewerkers. Een interdisciplinair team van de Radboud Universiteit doet hier sinds het voorjaar onderzoek naar, onder leiding van hoogleraar Religiewetenschap Hans Schilderman. Het onderzoekloopt zo lang de coronacrisis duurt.

In juni verschenen de eerste resultaten. Die leerden dat het aan het begin van de coronacrisis relatief goed ging met de studenten. Mannelijke studenten vonden het moeilijker om hun dagritme vast te houden, zo bleek, terwijl vrouwelijke studenten moeite hadden om gemotiveerd te blijven. Daarnaast waren ze niet erg positief over het onderwijs: 60 procent vond de colleges verslechterd sinds het de eerste lockdown.

Jonge mensen in de problemen

Uit de meest recente resultaten, van eind oktober, blijkt dat 60 procent van de studenten nog steeds niet tevreden is over de kwaliteit van het onderwijs. Daarnaast mist 90 procent haar medestudenten en heeft meer dan de helft van de jonge medewerkers (onder de 30 jaar) moeite zich te concentreren tijdens het thuiswerken. De 55-plussers zitten hier tientallen procenten onder. Zo heeft bijvoorbeeld slechts een kwart van deze groep moeite met concentreren en heeft één op de acht geen goed dagritme. Bij de jonge medewerkers is hier de helft nog naar op zoek.

Het onderzoeksteam noemt de jonge studenten en jonge medewerkers zelfs ‘kwetsbare groepen’, die beter in de gaten moeten worden gehouden. ‘Als je jong bent, wil je er op uit gaan’, zegt José Sanders, hoogleraar Narratieve Communicatie, namens het onderzoeksteam. ‘Je bent je leven aan het opbouwen en corona heeft dit een stuk moeilijker gemaakt. Mensen, vanaf 35 jaar, hebben hun leven al veel meer op orde. Ze hebben een vast netwerk, een baan, een gezin en vaak een eigen huis. Dat geeft dan een stabiele basis om op terug te vallen. Jonge mensen zijn juist op weg naar zo’n basis, maar missen het vangnet.’

‘Het is extra belangrijk om studenten te laten weten: je wordt gezien’

Volgens de onderzoekers kan de universitaire gemeenschap deels als vangnet fungeren. ‘Studenten gaan al snel op in de massa. Een individuele student valt niet op als er tijdens een college nog 99 voor een scherm zitten. Dan is het extra belangrijk om studenten te laten weten: je wordt gezien. Ook als individu: je telt mee, en als je er niet bent word je gemist. Dan voelt iedereen zich toch waardevol.’ De interviews die naast de enquête zijn gehouden versterken dit beeld. Studenten hebben grotendeels online lessen, voornamelijk in de vorm van filmpjes, en weinig interactie. Dat maakt hen niet echt gelukkig.

Kan het ook anders? Projectleider Schilderman zegt dat het al helpt als de universiteit mails aan studenten zou beginnen met het noemen van hun voornaam. Daarnaast kunnen studenten onderling vaker met elkaar bellen, samen online college volgen, of een keer wandelen of fietsen met de docent in plaats van videobellen. ‘Zo voelen studenten zich niet meer alleen en voelen ze zich uiteindelijk ook beter’, denkt Schilderman. ‘Dit geldt zeker voor eerste- en tweedejaars. Die hebben geen geschiedenis of netwerk om op voort te bouwen. Alles is nieuw voor hen.’

Geen verbetering in de zomer

Sanders en Schilderman hadden verwacht dat de enquête positievere cijfers zou opleveren. Ze stuurden de vragenlijsten namelijk rond in september, vlak na de relatief coronarustige zomer. Toch verschilden de resultaten nauwelijks van de eerdere meting in juni. ‘De studenten misten afgelopen zomer de structuur in hun dag’, verklaart Schilderman die uitkomst. ‘Ze waren blij dat het collegejaar begon. Juist op dat moment diende zich ook de tweede golf aan. Dat was voor studenten geen hoopgevend vooruitzicht.’

Toch is het welzijn van studenten en medewerkers relatief hoog – zelfs hoger dan het landelijk gemiddelde op een ander willekeurig moment. Deze vergelijking is gebaseerd op een onderzoek uit 2011 van de Universiteit Twente. Sanders: ‘We denken dat het welzijn nog hoog is doordat de essentiële basisbehoeftes niet zijn weggevallen. Er is eten, mensen hebben een dak boven hun hoofd, en werk of studie gaan veelal toch door.’ Ook wijst ze erop dat de online communiceren door corona ook voordelen kent. ‘Het is veel gemakkelijker geworden om snel een afspraak te maken. Een zoommeeting is zo geregeld. Agenda’s hoeven niet eindeloos te worden afgestemd.’ Ze oppert dat scriptiebesprekingen in het post-coronatijdperk deels online kunnen blijven. Dat scheelt ook een hoop reistijd. ‘En er zijn heel wat medewerkers die voordelen zien in de flexibiliteit van thuiswerken. Vroeger moest alles per se op kantoor, maar dat is helemaal niet nodig.’

‘Studenten zijn onzeker over de toekomst’

Desondanks vinden de onderzoekers vinden dat het welzijnsniveau nog steeds te laag is. Bij studenten speelt stress een belangrijke rol. ‘Ze zijn heel onzeker over de toekomst’, zegt Schilderman. Bijna de helft van de studenten heeft negatieve gevolgen ervaren door de coronacrisis. Zo werden stages afgeblazen, gingen bijbanen verloren en werden studies in het buitenland op de lange baan geschoven. ‘Studenten maken zich zorgen over hun cv’, vult Sanders aan. ‘En de situatie op de arbeidsmarkt is nu ook extra moeilijk.’

De onderzoeksresultaten zijn aangeboden aan het college van bestuur, dat hier beleid op gaat voeren. Ook willen de onderzoekers het kwalitatief onderzoek met nieuwe interviews voortzetten, waardoor de achterliggende redenen van de cijfers duidelijker in beeld komen.