RECENSIE - Dune, de verfilming van de science-fictionklassieker van Frank Herbert uit 1965, draait sinds 16 september in de bioscopen. Lang werd deze bestseller onverfilmbaar geacht. Wat maakt het verhaal zo bijzonder? Marije Dümmer, studente Filosofie van Taal en Geest aan de Radboud Universiteit, schreef een recensie.

De enthousiaste filmbezoeker kan het niet zijn ontgaan: Dune draait in de bioscoop. Twee eerdere regisseurs flopten met hun poging dit toekomstepos op het doek te brengen. Is de huidige versie van regisseur Denis Villeneuve wél het bezoeken waard?

(Let op: onderstaand verhaal bevat spoilers, red.)

Om die vraag te beantwoorden moeten we eerst terug naar het gelijknamige boek. Dat vertelt het epische verhaal van Paul Atreides. Het – complexe – plot in het kort: het is het jaar 10191 wanneer Paul, erfgenaam van het adelgeslacht Atreides, zijn thuis moet verlaten voor de planeet Arrakis, een woestijnplaneet die de toepasselijke bijnaam Dune draagt. Pauls vader krijgt de keizerlijke opdracht Dune te ontginnen, want dit is de enige planeet waar de extreem waardevolle en geestverruimende drug spice te vinden is.

Valstrik

Het blijkt een valstrik om hem uit de weg te ruimen. Paul en zijn moeder Jessica moeten de ruige woestijn invluchten. Dat lukt dankzij de bijzondere gaven van Jessica, die lid is van een mysterieuze religieuze orde die al generaties toewerkt naar de komst van een cognitief superieure Messias. Eenmaal in de woestijn wachten reusachtige zandwormen en de inheemse Fremen, uitstekende vechters die helemaal aangepast zijn aan het leven in de onherbergzame zandwereld. Onder invloed van spice ontwikkelt Paul helderziende gaven waarmee hij voorziet dat hij zich tot Messias zal ontpoppen die de Fremen zal leiden in hun opstand en een universumbrede jihad zal ontketenen.

Klinkt als veel? Dat klopt. Eerdere regisseurs kregen het dan ook niet voor elkaar om het verhaal in een film om te zetten. De Chileense Alejandro Jodorowsky probeerde het in de jaren 70 met een een ellenlang script. Studiobazen bleken echter niet bereid de benodigde 15 miljoen dollar op tafel te leggen. En David Lynch’ versie uit 1984 flopte.

Villeneuve blijft trouw aan het bronmateriaal, maar weet een overload aan mythos en informatie te vermijden

Maar nu is daar Villeneuve’s versie. Met acteurs als Timothée Chalamet, Stellan Skarsgård en Charlotte Rampling en een budget van maar liefst 165 miljoen dollar, zijn de verwachtingen hooggespannen. Villeneuve deed de afgelopen jaren ervaring op met arthouse-achtige blockbusterfilms zoals Bladerunner 2049 en Arrival. Dune past goed in deze reeks science-fictionfilms. Villeneuve blijft trouw aan het bronmateriaal, maar weet een overload aan mythos en informatie te vermijden. De details van het boek komen op subtiele manieren terug in de prachtige verbeelding die Villeneuve ons voorschotelt, zonder overheersend te zijn, waardoor het brede publiek zich zorgeloos kan laten meevoeren in de wereld die de regisseur heeft gecreëerd.

Prachtig samenspel

Deze wereld is gemaakt voor een grootse ervaring. Villeneuve ontwierp de film dan ook speciaal voor iMax. Spice dat over de duinen raast, de grillige rotsen, indrukwekkende ruimteschepen en gigantische wormen die spectaculair tevoorschijn komen: Dune is een prachtig samenspel tussen natuur, artificiële werelden en uitgesproken kostuums. Het plaatje wordt compleet gemaakt met muziek van Hans Zimmer. Zijn gedreun en getrommel maken dat je de omvang van de actie met heel je lichaam voelt, terwijl de oosterse accenten inhaken op de islamitische verwijzingen uit het boek.

Is het deze poging dan wel raak? Villeneuve heeft er zelf in ieder geval wel vertrouwen in: bij de opening credits zien we ‘Dune: Part One’ op het beeldscherm verschijnen, ook al heeft filmstudio Warner Bros een vervolg nog niet heeft goedgekeurd. Zelf oordelen? Voor de volledige iMax ervaring moet je naar Arnhem, maar ook in Nijmegen draait Dune, bij Pathé en Vue.