De Radboud Universiteit stond een half jaar geleden volop in de schijnwerpers met haar ‘Impact Day’. Elke student in Nijmegen gaat onderwijs krijgen over duurzaamheid, schreeuwde de universiteit op die dag van de daken. Gaat het onderwijs nu op de schop?

‘Duurzaamheid verplicht vak voor iedereen op Radboud Universiteit’, zo kopte de NOS op 18 november vorig jaar op haar site. ‘Aan de Radboud Universiteit wordt duurzaamheid voor elke student verplichte kost’, aldus Trouw op dezelfde dag. In de Volkskrant kreeg voorzitter Daniël Wigboldus de ruimte om uit te leggen dat de Radboud Universiteit, ondanks haar ambities, ‘niet geitenwollensok’ zou worden.

Het mediaoffensief ging gepaard met een ingekochte commercial op de landelijke televisie. Opiniemakers buitelden over elkaar heen om hun licht over de campagne te laten schijnen. In de Tweede Kamer werden er zelfs (kritische) vragen over gesteld. Al met al moest je wel onder een steen liggen om de campagne van de Radboud Universiteit níet tegen te komen.

Niet nieuw

Terwijl: het idee om duurzaamheid een vaste plek te geven in het onderwijs op de Radboud Universiteit, is niet zo nieuw. Het zaadje daarvoor werd jaren eerder geplant. In 2020 presenteerden Carlijn Hendriks (coördinator van het Radboud Centre for Sustainability Challenges) en Marije Klomp (programmadirecteur duurzaamheid) al een rapport waarin dit idee vorm kreeg.

‘We willen géén verplicht vak voor alle studenten over duurzaamheid. Dan wordt het een moetje’

‘Door corona hebben we er toen niet heel veel druk achter gezet’, zegt Klomp. Docenten en studenten hadden op dat moment door de lockdown al genoeg aan hun hoofd. ‘Toch wilden we deze ambitie ook niet helemaal vrijblijvend houden. Daarom hebben we 2025 als stip op de horizon gezet.’ Elke student die rond dat jaar afstudeert aan de Radboud Universiteit, moet onderwijs hebben gekregen in duurzaamheid.

Verwarring

Op welke manier, daar was nog wel wat verwarring over op Impact Day. ‘Om nog even terug te komen op die kop van het NOS-artikel’, zegt Klomp. ‘Die klopt dus niet. We willen géén verplicht vak voor alle studenten over duurzaamheid. Dan wordt het een moetje. We willen hun juist leren hoe zij binnen hun eigen vakgebied kritisch kunnen reflecteren op duurzaamheidsvraagstukken. Het moet op een natuurlijke manier plaats krijgen in het bestaande curriculum.’

Daarover zijn Hendriks en Klomp nu volop in gesprek met docenten en opleidingsdirecteuren. Niet zelden is de eerste reactie in die gesprekken dat opleidingen niet zo veel hebben met duurzaamheid. Maar, legt Hendriks uit, dat komt mensen duurzaamheid vaak één-op-één gelijkstellen met het klimaat. Of, wie de commercial van de universiteit zag met een in plastic verstrikt zeepaardje, met overconsumptie en vervuiling.

Maar de universiteit hanteert een veel bredere definitie van duurzaamheid. Ze kijkt daarvoor naar de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties. Daaronder vallen bijvoorbeeld ook het tegengaan van armoede en ongelijkheid en het stimuleren van gendergelijkheid, goed onderwijs en eerlijk werk en economische groei. Klomp: ‘Als wij dat uitleggen, zien de opleidingen vaak in dat een heleboel van die onderwerpen terugkomen in hun onderwijs. Wij gaan vervolgens met hen op zoek naar nog meer aanknopingspunten.’

Duurzame cursussen

Verliest het begrip duurzaamheid, als er zo veel onderwerpen aan te verbinden zijn, niet aan waarde? Met enige creativiteit zouden immers bijna al het onderwijs aan de SDG’s te verbinden zijn. Volgens Carlijn Hendriks is er toch een goede reden voor deze benadering. ‘Onderwerpen als armoede, gezondheid en gelijkheid en milieu zijn allemaal sterk aan elkaar gerelateerd. Duurzaamheid is veel meer dan klimaat en biodiversiteit.’

Op de site van de Radboud Universiteit staat een lijst met ‘duurzame’ cursussen, verdeeld per faculteit. Daar kunnen studenten terecht als zij op zoek zijn naar diepgang op het gebied van duurzame vraagstukken. Bij twee faculteiten, de management- en bètafaculteit, is het voor studenten mogelijk om bij het diploma een duurzaamheidsgetuigenis te ontvangen, indien zij meerdere duurzame vakken hebben gevolgd en hun afstudeeronderzoek hierop hebben gericht. Ook studenten van andere faculteiten kunnen in de toekomst zo’n certificaat halen, is het plan.

‘Elke opleiding heeft wat bij te dragen’

De vraag blijft: wanneer wordt een cursus als duurzaam betiteld? Hendriks: ‘Het gaat erom dat studenten binnen een cursus grondige analyse maken, met mogelijke oplossingsrichtingen, van maatschappelijke problemen.’ Als je er zo naar kijkt, vallen veel cursussen af, legt zij uit. ‘Neem Biodiversity, een vak in het eerste jaar van biologie. Daarin leer je het determineren van planten en geleedpotigen. Dat is een belangrijke vaardigheid, maar de cursus plaatsen wij niet op de lijst.’

Beter zichtbaar maken

De getuigenis en de duurzame vakken dragen bij aan wat Klomp en Hendriks zien als een van hun belangrijkste taken: het al bestaande onderwijs over duurzaamheid beter zichtbaar maken. Bij veel opleidingen hoeft het curriculum helemaal niet op de schop, maar het moet wel duidelijker worden dat duurzaamheid een thema is dat als een rode draad door de opleiding loopt.

De universiteit heeft immers hoge verwachtingen geschapen met haar campagne, en die moeten worden waargemaakt. Klomp: ‘Het zou zonde zijn als studenten na vier jaar studeren niet goed inzien hoe zij kunnen bijdragen aan duurzame ontwikkeling. Elke opleiding heeft wat bij te dragen.’