Yuliia Stupak kan nog steeds niet geloven hoeveel geluk ze heeft gehad met de mensen die ze het afgelopen jaar ontmoette. Dankzij hen woont de Oekraïense in Nijmegen en heeft ze sinds kort een baan bij de afdeling International Marketing & Recruitment van de Radboud Universiteit.

Yuliia Stupak (26) stroopt haar mouw op. Op haar linkerbovenarm prijkt een tatoeage van een schattig klein huisje met een hartje op het dak. Ze liet hem zetten bij wijze van herinnering aan haar komst naar Nijmegen. De tatoeage symboliseert de nieuwe start die ze hier maakte, maar ook de ongekende vriendelijkheid die ze op haar weg tegenkwam.

Ze is er nog steeds beduusd van. Hoe een jong stel dat haar helemaal niet kende, haar zomaar in huis nam. De twee – een jonge leraar Frans en een studente biologie – woonden samen in een studentenhuis aan de St. Annastraat. Ze schreven zich begin 2022 in bij het Rode Kruis omdat ze graag een vluchteling uit Oekraïne onderdak wilden bieden. Yuliia stond daar als ‘zoekende’ geregistreerd.

‘Er was een match en we ontmoetten elkaar in een café’, herinnert ze zich. ‘Ik had een ouder stel in gedachten, mensen die ruimte over hadden en het wel bijzonder vonden om een vreemdeling in hun leven toe te laten. Maar daar zaten Adrian en Pien, twee mensen van mijn leeftijd die samen twee kamers deelden in een huis met zeven anderen. Ze zeiden dat ze hun slaapkamer wel aan mij wilden afstaan.’

Daarna volgde de vraag of Yuliia de kamer eerst wilde zien. Nee natuurlijk niet, dacht de Oekraïense razendsnel. Ze wilde alleen maar mee, deze kans pakken en haar plek vinden bij de twee vrolijke mensen die nu tegenover haar zaten.

‘Ik kon het bijna niet geloven. Zij nodigden een volstrekte vreemde uit om bij hen te komen wonen! Ze gaven hun privacy op voor mij. Na alle ellende die ik op mijn vlucht uit Oekraïne was tegengekomen, trof ik nu zoveel goedheid. Waar had ik hun vertrouwen aan verdiend?’

Yuliia pakte haar spullen en verhuisde naar de St. Annastraat. Daar woont de Oekraïense die inmiddels in dienst is van de Radboud Universiteit nog steeds, maar nu in een eigen kamer – een andere huisgenoot verhuisde en zij kon doorschuiven. Pien en Adrian zijn sinds kort haar onderburen, en beste vrienden. ‘We’re having so much fun’, zegt ze stralend.

Oorlog

Het verhaal van Yuliia Stupak, afgestudeerd in internationale economie, begint een stuk minder romantisch. Op de ochtend van 24 februari 2022 zet ze haar telefoon aan en ziet ze vijftien gemiste oproepen en tig berichtjes. Wat is er aan de hand? Ze probeert contact te krijgen met haar familie, maar het netwerk is overbelast. ‘Heel suf, ik zet mijn telefoon nooit uit ’s nachts’, vertelt ze. ‘Maar ik had net een nieuwe baan en was moe. Daarom die ene keer wel.’

Uiteindelijk krijgt ze haar oom te pakken. ‘De oorlog is begonnen’, zegt hij. Yuliia is met stomheid geslagen. Ja, er wordt al een paar dagen over oorlog gesproken, maar die geruchten nam ze niet serieus. Ze leefden toch in de 21^ste eeuw, in een beschaafde wereld? Ze kon simpelweg niet geloven dat de Russen daadwerkelijk bommen op hun naaste buren zouden laten vallen.

‘Daarna belde mijn moeder, ze zei dat ik een kwartier had om wat essentiële spullen te pakken, ze zou me komen halen.’

Yuliia woont op dat moment in Kyiv. Haar moeder komt met draaiende motor voorrijden en dat is de laatste keer dat Yuliia haar huis ziet. ‘Er hing een vreemde stilte in de straten. We gingen naar mijn oma, honderd kilometer verderop. Maar we waren even vergeten dat we daar vlakbij een militaire basis zaten die diezelfde nacht nog werd gebombardeerd. Het werd mijn eerste kennismaking met het fenomeen schuilkelder en het was doodeng.’

‘We moesten zo snel mogelijk een grens zien over te komen’

Ze moeten weg, zoveel is duidelijk. Yuliia’s moeder heeft vrienden in Düsseldorf bij wie ze welkom zijn. ‘We moesten zo snel mogelijk een grens over zien te komen, maar bij Polen stonden al lange files. En heel veel benzine hadden we niet in de tank, de pompstations konden niemand meer bevoorraden. We zijn naar de Moldavische grens gereden en daar overgestoken.’

Onderweg in Oekraïne passeren ze controleposten, maar als twee vrouwen met twee katten op de achterbank zien ze er ongevaarlijk uit en worden ze niet gestopt.

Vanuit de auto werkt Yuliia gewoon door, met haar laptop en telefoon in de hand, een behoorlijk surrealistische situatie. Maar ze is net in dienst gekomen van een Brits bedrijf in Oekraïne en wil haar nieuwe baas niet teleurstellen. Ook eenmaal in Düsseldorf neemt ze nog deel aan online vergaderingen.

Na een paar weken Düsseldorf kunnen de twee vrouwen via via terecht in een huis in Kleef. ‘Daar begreep ik dat het niet realistisch was om in Oekraïne te blijven werken. Ik moest op zoek naar een baan in Duitsland, maar mijn Duits is beperkt. Iemand vroeg: waarom zoek je niet in Nederland, dat ligt maar een paar kilometer verderop? Daar spreekt iedereen Engels.’

Yuliia ziet het wel zitten, maar begrijpt al bij haar eerste sollicitatie dat ze in Duitsland geregistreerd staat en daarom niet in Nederland mag werken. ‘Ik ben naar het gemeentehuis in Nijmegen gegaan om te vragen hoe ik dat kon veranderen. Toevallig trof ik buiten een man die manager was van een vluchtelingenopvang en een tolk zocht voor alle Oekraïners die geen Engels spraken. Ik zou voor hem tolken, hij regelde mijn registratie, het was een perfecte deal.’

Ze laat haar moeder weten dat ze gaat verhuizen naar Nijmegen en krijgt een bed op een slaapzaal in een vluchtelingenopvang aan de Tweede Walstraat. Zo verblijft ze een tijdje tussen andere Oekraïners en asielzoekers uit Afrika en Azië.

Open minded

Yuliia stopt even met praten en haalt adem. Ze staart uit het raam van de vergaderkamer met uitzicht op de universiteitscampus, het is een mooie heldere dag. Terugkijkend zat ze toen in de overlevingsmodus, denkt ze hardop. De belangrijkste dingen in haar leven waren eten, onderdak en werk. Ze was als een opwindpop die maar doorging. Maar ze kreeg het wél allemaal voor elkaar. De ontmoeting met Pien en Adrian was een kantelpunt, omdat ze daarna een plek voor zichzelf had. ‘Ik maakte kennis met hun vrienden, ik kreeg een sociaal netwerk. En ze namen me mee naar hun familie met kerst.’

Bij Pien, de biologiestudente, zag ze folders van de Radboud Universiteit op tafel liggen en ze verdiepte zich in de universiteit. Kon ze daar niet werken? Zo solliciteerde ze op een functie bij de afdeling International Marketing & Recruitment. Nog geen drie maanden na haar komst naar Nederland werd ze aangenomen.

‘Vier dagen in de week. Daar moest ik wel even aan wennen, bij ons werkt iedereen fulltime.’ Maar als ze één ding geleerd heeft, zegt ze, is het wel om zich aan te passen. Dat is de grootste winst van dit hele avontuur. ‘Ik heb me voorgenomen om open minded te zijn, zo zie ik Nederlanders ook. Oekraïners zijn wat conservatiever, maar de Nederlandse houding spreekt me aan. Ik pas er goed tussen, ik houd ook van jullie directheid.’ In maart begint ze aan een cursus Nederlands bij In’to languages.

Contact met Oekraïners – behalve met haar moeder, die samen met Yuliia’s kat terugging naar Kyiv omdat ze haar thuis teveel miste – heeft ze nauwelijks. Haar vrienden en familie zitten nog steeds middenin de oorlog, terwijl Yuliia er maar een paar dagen van meekreeg. Het contact onderhouden is bijna niet te doen omdat de Oekraïners daar proberen een leven te leiden tussen de luchtalarmen en stroomuitvallen door. Yuliia heeft inmiddels een nieuw bestaan opgebouwd waar haar oude vrienden zich geen voorstelling van kunnen maken.

‘De tattoo herinnert me aan mijn nieuwe thuis’

‘Ik richt me op het nu en op mijn nabije toekomst’, zegt ze. Natuurlijk zit de oorlog ook in haar, maar ze heeft hem momenteel opgesloten in een klein doosje in haar hoofd. Liever houdt ze het doosje dicht, omdat ze nog niet klaar is om wat erin zit recht in de ogen te kijken. ‘Dit is hoe ik het red. De tattoo herinnert me aan mijn nieuwe thuis. I am my home.’

Ze heeft zich voorgenomen de vriendelijkheid die ze ontmoette in Nederland te beantwoorden met nog veel meer goedheid. Simpelweg aardig zijn tegen mensen, waar het kan iemand een handje helpen.

Haar huisgenoten Pien en Adrian gingen afgelopen zomer trouwen. Yuliia was er uiteraard bij. Lachend: ‘Ik mocht haar make-up doen.’ Haar appartement in Kyiv staat nu leeg, ze weet niet of ze het ooit ongeschonden terug zal zien.