Het fundament voor een Nobelprijs voor Natuurkunde is er gelegd. Recent werd er ook een Spinoza gevierd. Het magnetenlab van de Radboud Universiteit behoort tot de beste in het vakgebied, dus greep Vox de kans om er rondgeleid te worden met beide handen aan. 

Het Sirius Programma en ScienceGuide organiseerden vandaag de Dag van de Excellentie, dit keer op onze campus. Er had onder andere een seminar plaats; maar de rondleiding door de laboratoria trok onze aandacht. Het biedt immers de kans om eens onder begeleiding een kijkje te nemen in het High Field Magnet Laboratory (HFML). Het aanzien van het HFML kan nauwelijks overschat worden. Er zijn slechts drie andere plekken op de wereld met zulke sterke magneten, Andre Geim startte er zijn Nobelprijswinnend onderzoek naar grafeen en Mikhail Katsnelson verdiende er zijn Spinozapremie. Je kunt een materiaal bekijken en eraan ruiken, maar onder hoge magnetische velden kun je pas bestuderen hoe het verandert. ‘Door deze veranderingen te bestuderen kun je tot hele nieuwe materialen komen’, vertelt onderzoeker en gelegenheidsgids Uli Zeitler. Het draait in het magnetenlab – hoe verrassend – allemaal om de magneten. Die hebben op dit moment een kracht van 33 tesla. Ter vergelijking; de kracht van een normale hoefijzermagneet is 0,1 tesla. Toch nemen deze magneten maar een relatief klein deel van het laboratorium in beslag. Verreweg de meeste ruimte is besteed aan de enorme elektriciteitsvoorziening die nodig is om het lab te laten draaien, en de enorme koelinstallatie om al deze elektrische- en magneetkracht weer af te koelen. De 20 megawatt aan stroom die het lab op piekmomenten gebruikt zou voldoende zijn om 20.000 huishoudens te voorzien en met het koelwater (1,5 miljoen liter!) zou een subtropisch zwemparadijs gevuld kunnen worden.

Daar is logischerwijs bij het ontwerp van het lab al rekening mee gehouden. ‘De muren zijn net eiermatjes, daar komt geen geluid doorheen. De stroom is ‘s nachts het goedkoopst, dus dan draaien de installaties vaak op volle toeren. Maar onze buren zijn studenten en bejaarden, dus daar moet je wel goed rekening mee houden’, aldus Zeitler. Aan de buitenkant van het complex is dan ook niet te zien dat er binnen een enorm geavanceerd wetenschappelijk topinstituut huist. Binnen wordt wetenschap bedreven, aan de buitenkant ziet het er uit als een doodnormale gymzaal. ‘We hebben vroeger weleens meegemaakt dat omwonenden de brandweer belden als er wat fluimen waterdamp uit de schoorsteen ontsnapten. Totaal onschuldig, maar die mensen dachten dat de boel in de fik stond.’ Overigens komt dat niet meer voor: de warmte wordt tegenwoordig opgevangen en hergebruikt. / Tim van Ham