Overweldigend was de belangstelling voor het filmdebat over het dertigersdilemma. De organisatie van de Alumnidag week uit naar een grotere zaal. Blijkbaar ervaren vele RU-afgestudeerden van rond de dertig keuzestress rondom baan en leven. Vox wilde er meer van weten en stuurde een dertiger uit de eigen gelederen op pad.

Je kunt alles worden wat je wilt, als je er maar hard genoeg voor werkt. Zeiden je ouders dat ook tegen jou? Hartstikke lief dat je ouwelui zo in je geloven, maar jij houdt er een dertigersdilemma aan over. Of een quarterlife-crisis, da’s ongeveer hetzelfde, maar dan voor twintigers. CC3 zit dan ook vol zaterdagmorgen, op de Alumnidag. Voor een groot deel met jonge alumni die de universiteit in de jaren nul verlieten. We kijken eerst naar de documentaire Generatie Nooitgenoeg, van filmmaakster Emma Westermann, die ook aanwezig is. Volop herkenning in de zaal: dat je een boek wilt schrijven, een eigen bedrijf wilt beginnen, kinderen wilt en een paar jaar in de VS wilt wonen, en dat allemaal in de komende vijf jaar. Betrapte lachsalvo’s als de plichtmatige backpacktrip naar Zuid-Amerika ter sprake komt. Huishouden Vroeger was het anders. Een 85-jarige (!) dame in het publiek vertelt: ‘Ik had geen last van het dertigersdilemma. Maar ook geen lust. Geen keuzestress voor mij, ik moest gewoon het huishouden doen. Studeren, zoals mijn jongere broer, zat er niet in. Maar uiteindelijk heb ik op mijn 72e mijn doctoraal gehaald.’ Ondanks tegenwerking kwam zij er. En dat is misschien wat de starters de laatste decennia gemist hebben: grenzen aan het mogelijke. Ze hadden alles, maar waren niet gelukkig. Voilà, een quarterlife-crisis. Psycholoog Thijs Launspach, die als auteur van het boek Quarterlife deelneemt aan het debat, legt uit: ‘Twee dingen zijn veranderd: we hebben het idee gekregen dat geluk maakbaar is, als we de juiste keuzes maken. Ben je ongelukkig? Dan is dat je eigen schuld. En ten tweede: het aantal opties is enorm gegroeid. Hoger onderwijs is voor iedereen beschikbaar en de wereld ligt via internet en ook letterlijk voor ons open.’ Ook kaders van verzuiling, klasse en man-vrouwverhouding zijn voor een belangrijk deel verdwenen. Panellid en RU-docent Cor van Halen, expert op het gebied van identiteitsontwikkeling, stelt: ‘Met de onderwijsloopbaan is ook de puberteit verlengd. Vroeger lag je leven rond je twintigste voor een groot deel vast, nu kun je grote keuzes uitstellen tot je 35e.’ Stokje De wereld ligt voor ons open? Heeft de economische crisis daar niet een stokje voor gestoken? Een jonge biologe in de zaal neemt het woord. ‘Ik dacht dat ik professor kon worden, of wat ik maar wilde, als ik maar hard genoeg werkte. Dat was ook wat mijn ouders me verteld hadden. De realiteit bleek anders: pas na 136 sollicitaties was het raak. Tot dat moment bleven mensen zeggen: als je maar standvastig en daadkrachtig bent, vind je een baan. Dat voelt echter alsof het je eigen schuld is, en dat is in deze tijd pertinent niet waar.’ De keuzestress die de starter ervaart, is veranderd van een luxeprobleem in harde realiteit: het is geen kwestie van kiezen tussen vele aanbiedingen, maar zorgen dat jij die ene bent uit honderden sollicitanten. Geen keuze tussen goed of heel goed verdienen, maar tussen ww of een starterssalaris. Maar de huidige twintigers en dertigers groeiden op in de tijd dat de bomen nog tot in de hemel groeiden. Launspach: ‘Ze denken: het kan wel crisis zijn, maar het is toch mijn verantwoordelijkheid dat ik slaag. Volgens mij ligt de oplossing hierin: gun jezelf de tijd om dingen uit te proberen. Je leert van elke baan en ervaring. En hoe beter je jezelf leert kennen, hoe gerichter je keuzes kunt gaan maken.’ Een jonge vrouw staat op: ‘Misschien moeten we leren dat het leven niet altijd leuk is en dat accepteren. Gun jezelf die pech en narigheid.’ Ze oogst een opgelucht applaus. / Lydia van Aert